An Giang là một trong những tỉnh đầu nguồn của Đồng bằng
sông Cửu Long (ĐBSCL) nên chịu ảnh hưởng của lũ hàng năm.
Theo Dương Văn Nhã (2006), khi lũ về, bên cạnh việc mang một
lượng lớn phù sa để bồi đắp, cải thiện độ phì của đất, vệ sinh
đồng ruộng, rửa phèn, lũ còn tạo việc làm và thu nhập cho người
dân qua việc đánh bắt cá tự nhiên, hái rau thủy sinh, các dịch vụ
du lịch. Tuy nhiên, lũ cũng mang đến một số bất lợi cho người
dân, cụ thể từ năm 2000 cho đến nay diễn biến bất thường của
lũ đã làm ảnh hưởng đến các hoạt động sinh kế của người dân.
Để có thể thích ứng với những thay đổi của lũ, với những thay
đổi của xã hội và môi trường con người phải luôn biết cách sử
dụng kiến thức bản địa để khai thác tài nguyên thiên nhiên một
cách thích hợp và quản lý một cách linh hoạt hơn (CRES, 2010).
Kiến thức bản địa trong thích nghi với lũ ở An Giang được hiểu
là kinh nghiệm được tích lũy của cộng đồng địa phương qua
nhiều thế hệ và được thừa kế một cách rộng rãi, nó được phản
ảnh qua việc người dân địa phương sống và ứng phó hài hòa với
lũ hàng năm để khai thác hiệu quả các nguồn tài nguyên do lũ
mang lại, nhưng tránh được các tổn thương do lũ gây ra (Van et
al., 2011). Công tác ứng phó với lũ dựa trên kiến thức sẵn có của
cộng đồng địa phương cần được tìm hiểu và phổ biến hiệu quả
để góp phần vào phát triển bền vững của địa phương trước hoàn
cảnh của biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến thay đổi bất
thường của lũ. Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về kiến thức bản
bản địa về thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo tồn về cây dược
liệu, bảo tồn gen, giống địa phương, sống chung với lũ ở
ĐBSCL, thay đổi thời tiết. của các tác giả Warren (1995); Luise
(1999); Hoàng Xuân Tý và Lê Trọng Cúc (1998); Mai Văn
Tùng (2006), Hoàng Thị Hoàng Ngân (2010); Van el at., (2011);
Bùi Quang Vinh (2013); Nguyên Kim Uyên (2013); Hanh
(2014); Ngô Văn Lệ và ctv., (2016), Lê Thị Thanh Hương và2
Nguyễn Trung Thành (2016). Tuy nhiên, thực tế cho thấy chưa
có nhiều nghiên cứu về hệ thống hóa và đánh giá tính phù hợp
của kiến thức bản địa trong khả năng thích nghi với những thay
đổi của lũ trong sản xuất nông nghiệp ở địa bàn nghiên cứu trước
bối cảnh biến đổi khí hậu. Do đó, đề tài “ Kiến thức bản địa và
khả năng thích ứng với lũ của nông dân tỉnh An Giang” được
tiến hành nhằm tìm hiểu hệ thống hóa và đánh giá sự phù hợp của
kiến thức bản địa góp phần cung cấp cơ sở khoa học và thự tiễn
cho khả năng thích ứng của nông dân đối với lũ trong các điều kiện
khác nhau, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát huy giá
trị sử dụng kiến thức bản địa của nông dân tỉnh An Giang giảm
nhẹ tính dễ bị tổn thương của nông dân trong sản xuất nông
nghiệp trước bối cảnh của biến đổi khí hậu.