1. Lý do chọn đề tài
Đổi mới nội dung chương trình và phương pháp giảng dạy theo hướng lấy người học làm trung tâm là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Nghị quyÕt ®¹i héi đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã chỉ rõ, gi¸o dôc ®¹i häc cÇn tiÕp tôc ®æi míi, tr­íc hÕt lµ ®æi míi vÒ néi dung ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, “n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc toµn diÖn; ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc, néi dung, ph­¬ng ph¸p d¹y vµ häc; thùc hiÖn chuÈn ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x• héi ho¸, chÊn h­ng nÒn gi¸o dôc n­íc nhµ”. Trong đó, Đảng ta x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña gi¸o dôc hiÖn nay lµ “chuyÓn dÇn sang m« h×nh gi¸o dôc më, m« h×nh x• héi ho¸ häc tËp víi hÖ thèng häc tËp suèt ®êi, ®µo t¹o liªn tôc, liªn th«ng gi÷a c¸c bËc häc, ngµnh häc; x©y dùng vµ ph¸t triÓn hÖ thèng häc tËp cho mäi ng­êi víi nh÷ng h×nh thøc häc tËp, thùc hµnh linh ho¹t, ®¸p øng nhu cÇu häc tËp th­êng xuyªn; t¹o nhiÒu kh¶ n¨ng, c¬ héi kh¸c nhau cho ng­êi häc, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong gi¸o dôc”.
Vì vậy, việc đổi mới nội dung chương trình và phương pháp giảng dạy đã và đang được tiến hành mạnh mẽ ở các cấp học, bậc học nói chung và ở trường Đại học Quốc gia Hà Nội nói riêng. Việc áp dụng phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ đã được áp dụng những năm gần đây ở ĐHQGHN cho thấy rõ quyết tâm của ĐHQGHN trong việc thực hiện chủ trương phát triển giáo dục của Đảng, Nhà nước; thực hiện tiến trình từng bước nâng cao chất lượng giáo dục, hội nhập với nền giáo dục tiên tiến của các quốc gia phát triển trên thế giới.
Nội dung cốt lõi của đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng lấy người học làm trung tâm chính là: Chuyển từ việc truyền đạt tri thức một cách thụ động (thầy giảng, trò ghi) sang hướng dẫn người học chủ động trong quá trình tiếp nhận tri thức. Dạy cho người học phương pháp tự học, tư duy phân tích, tổng hợp, phát triển năng lực của mỗi cá nhân. Từ đó, tăng cường tính chủ động, tích cực của họ trong quá trình học tập và trong hoạt động thực tiễn.
Hiện nay, có rất nhiều các hình thức, biện pháp để đạt được mục tiêu của việc đổi mới phương pháp giảng dạy. Trong đó, Xêmina là một hình thức tổ chức dạy học tích cực, có tính tập thể. Hình thức dạy học này tạo ra khả năng rộng lớn cho giảng viên nêu vấn đề, phân tích vấn đề một cách sâu sắc, giúp sinh viên nắm thêm kiến thức và tập vận dụng kiến thức để nhận thức các hiện tượng khác nhau của đời sống xã hội, bước khởi đầu để biến kiến thức thành niềm tin. Vì vậy, Xêmina đáp ứng được yêu cầu, mục tiêu của phương thức đào đạo theo học chế tín chỉ hiện nay.
Nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của hình thức dạy học Xêmina trong thực hiện phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ, qua quá trình nghiên cứu, giảng dạy. Tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường: “Tổ chức xêmina môn Chủ nghĩa xã hội khoa học cho sinh viên ĐHNN – ĐHQGHN theo phương thức đào tạo tín chỉ” nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học CNXHKH nói riêng, các môn khoa học Mác – Lênin nói chung.
2. Tình hình nghiên cứu
Các môn khoa học Mác- Lênin nói chung, chủ nghĩa xã hội khoa học nói riêng đã được triển khai giảng dạy ở các trường Đại học, Cao đẳng và Trung học chuyên nghiệp từ nhiều năm nay, các môn khoa học này đang được giảng dạy rộng rãi ở các trường Đại học, Cao đẳng trong cả nước. Việc nghiên cứu về phương pháp giảng dạy các môn khoa học Mác- Lênin để nâng cao chất lượng giảng dạy là một việc cần thiết.
Tuy nhiên, các tài liệu viết về phương pháp giảng dạy các môn khoa học này ở Việt Nam hiện chưa nhiều, đặc biệt là đối với Xêmina chủ nghĩa xã hội khoa học. Trước đây, Xêmina chủ nghĩa xã hội khoa học được các nhà khoa học giáo dục Liên Xô cũ nghiên cứu và ứng dụng ở các trường Đại học thuộc Liên Xô cũ. Ở Việt Nam, có một số công trình nghiên cứu, tài liệu đề cập đến phương pháp giảng dạy các môn khoa học Mác- Lênin như: Đặng Vũ Hoạt, Hà Thị Đức với: “Lý luận dạy học đại học”; Nguyễn Việt Dũng, Vũ Hồng Tiến, Nguyễn Văn Phúc với: “phương pháp giảng dạy Kinh tế chính trị”; Phùng Văn Bộ với: “Một số vấn đề về phương pháp giảng dạy và nghiên cứu Triết học”. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu đó được thực hiện trong điều kiện khi Việt Nam chưa áp dụng phương thức đào tạo tín chỉ, nên chưa thấy được những thuận lợi va khó khăn của phương thức đào tạo mới cũng như chưa đưa ra được những giải pháp hiệu quả đối với phương thức đào tạo tín chỉ.
Vì vậy, nghiên cứu về phương pháp giảng dạy các môn khoa học Mác- Lênin nói chung, Xêmina chủ nghĩa khoa học nói riêng là một công việc khó khăn, đòi hỏi nhiều thời gian và công sức. Đề tài nghiên cứu của tôi không phải là phát hiện mới về vấn đề này mà chỉ là góp phần tìm hiểu, nghiên cứu một cách có hệ thống về tình hình tổ chức dạy học Xêmina chủ nghĩa xã hội khoa học theo phương thức đào tạo tín chỉ, những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng Xêmina chủ nghĩa xã hội khoa học ở trường Đại học Ngoại Ngữ- Đại học Quốc Gia Hà Nội.
3. Mục đích nhiệm vụ của đề tài
Trình bày khái quát những vấn đề lý luận chung về phương thức đào tạo tín chỉ và Xêmina chủ nghĩa xã hội khoa học. Tình hình thực hiện Xêmina chủ nghĩa xã hội khoa học ở Đại học Ngoại Ngữ- Đại học Quốc Gia Hà Nội. Trên cơ sở đó, bước đầu đề ra và phân tích ý nghĩa thực tiễn của một số giải pháp nâng cao chất lượng Xêmina chủ nghĩa xã hội khoa học theo phương thức đào tạo tín chỉ; thực nghiệm trên các bài cơ bản: Trình giáo án mẫu tiến hành dạy thực nghiệm, đánh giá kết quả thực nghiệm và nêu các đề xuất.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở tập hợp, nghiên cứu tài liệu, các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học giáo dục, các nhà sư phạm; một số báo cáo khoa học trong kỷ yếu nghiên cứu khoa học từ 1999-> 2004 của trường Đại học Ngoại Ngữ- Đại học Quốc Gia Hà Nội về đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung, Xêmina chủ nghĩa xã hội khoa học nói riêng. Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu: Phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, thực nghiệm
5. Ý nghĩa của đề tài
* Về lý luận:
Đề tài góp phần nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề lý luận chung về hình thức tổ chức dạy học Xêmina nói chung và Xêmina CNHXKH nói riêng theo phương thức đào tạo tín chỉ
* Về thực tiễn:
Kết quả nghiên cứu của đề tài phục vụ quá trình đổi mới phương pháp giảng dạy, cụ thể là hình thức tổ chức dạy học Xêmina CNHXKH ở trường ĐHNN- ĐHQG Hà Nội theo phương thức đào tạo tín chỉ. Đồng thời, đề tài khi hoàn thành sẽ là tài liệu tham khảo cho các giảng viên giảng dạy các bộ môn khoa học Mác – Lênin nói chung, CNXHKH nói riêng.
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm 2 chương, 6 tiết.