Khoa học đã chứng minh con người tìm ra lửa vào cuối thời kỳ đồ đá
cũ (cách ngày nay khoảng 790.000 năm) và sử dụng lửa cho tới ngày nay.
Đây được coi là phát hiện quan trọng nhất đưa con người đến với văn minh.
Có thể khẳng định rằng vai trò của lửa gắn liền với lịch sử phát triển loài
người và lịch sử phát triển đồ gốm. Khi chưa tìm ra lửa, xã hội loài người duy
trì sự tồn tại ở mức độ động vật nhiều hơn vì tất cả nguồn thức ăn đều là đồ
sống. Nhưng khi con người phát hiện ra lửa, lịch sử loài người đã có một
bước ngoặt vô cùng quan trọng. Con người biết sử dụng lửa để nấu chín thức
ăn, nước uống tạo ra sự biến đối về chất trong thức ăn, làm tiền đề để phát
triển hệ thần kinh, bộ não. Bộ não càng phát triển, con người càng muốn
chinh phục thiên nhiên vì vậy từ việc chỉ biết sử dụng lửa tự nhiên, con người
đã sáng tạo ra những vật liệu tạo ra lửa và phát minh ra các biện pháp giữ lửa
nhưng quan trọng hơn, con người đã phát minh ra cách làm tăng nhiệt độ của
lửa, từ đó lửa được sử dụng để tạo ra những vật chất mới từ những vật chất
sẵn có nhằm phục vụ cho đời sống của con người, trong đó có đồ gốm. Đồ
gốm chỉ ra đời khi con người phát minh ra biện pháp để tăng nhiệt độ của lửa
bởi đồ gốm là đất được nung ở nhiệt độ cao. Từ đó, lịch sử phát triển đồ gốm
luôn gắn liền với lịch sử phát triển loài người, chúng liên quan trực tiếp đến
lao động và sáng tạo của con người. Mục đích đầu tiên mà loài người phát
minh đồ gốm là muốn tạo ra một đồ vật để đựng mà không thấm nước (giá trị
sử dụng). Chỉ khi có các điều kiện đầy đủ thì đồ gốm không chỉ mang giá trị
sử dụng mà chúng còn là vật dụng không thể thiếu trong đời sống tinh thần
của con người (giá trị văn hóa). Có thể nói, việc phát minh ra đồ gốm là bước
đầu tiên trong quá trình chinh phục thiên nhiên của loài người: “Văn minh
của loài người bắt đầu từ sự phát sinh ra đồ gốm – sự liên kết giữa đất và lửa5
– sự thay đổi thành phần hóa học, sự kết hợp giữa nhu cầu sử dụng với sự bắt
nguồn của thẩm mỹ vào đời sống”1