Mối (isoptera) là loài côn trùng có phạm vi phân bố rộng, ưa nhiệt chúng
sống ở vùng có điều kiện khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chúng sống trong thân
đê, thân đập, trong rừng, đồi, các thân cây gỗ, đồ dùng bằng gỗ., khác với nhiều
loại côn trùng đơn sinh mỗi tổ mối là một “đơn vị sống” hoặc được coi là một “x•
hội” riêng biệt, trong mỗi tổ mối tuỳ theo từng loài có từ vài trăm đến chục triệu
con, chúng sinh sản rất nhanh và có phạm vi phân bố rộng. Trên thế giới đ• giám
định được trên 2700 loài, ở nước ta đ• giám định được 106 loài. Thức ăn chủ yếu
của mối là xenllulo cho nên người ta đ• khám phá được vai trò của mối như nó
giúp cho sự phân huỷ thảm thực vật nhanh chóng, chúng góp phần cải tạo tính chất
vật lí củađất thông qua việc đào bới thường xuyên. Ngoài ý nghĩa về mặt tự nhiên
mối còn cung cấp nguyên liệu cho ngành y tế như làm thuốc chữa bệnh thấp khớp
và tổ mối được các nhà kiến trúc sư áp dụng trong các công trình kiến trúc.
Nhưng xét về tổng thể thì mối vẫn là loài gây hại. Do mối là côn trùng chuyên dinh
dưỡng trên các nguồn thức ăn có chứa xenlullo nên mối gây hại nhà cửa, công
trình xây dựng bằng gỗ, đê điều nhưng đặc biệt nguy hiểm hơn mối được xem là
“ẩn hoạ thân đê”, đe doạ nghiêm trọng đến cuộc sống của con người. Theo nghiên
cứu sơ bộ nước ta thì sức phá hoại của chúng thật ghê gớm. Ngoài ra, mối còn phá
hại cây công nghiệp và cây hoa màu như: cao su, cà fê, chè, bông, cây lạc, sắn.
làm cho cây chết hoặc sinh trưởng kém, còi cọc từ đó ảnh hưởng đến năng suất,
chất lượng cây trồng. Trong các loài mối gây hại phải kể đến các loài mối nhà
Coptotermes, chúng phá hại các trang thiết bị đồ dùng bằng gỗ, đặc biệt hơn là các
di tích lịch sử. Hàng năm mối làm cho hàng chục ngôi nhà và các di tích lịch sử có
nguy cơ bị sụp . Chính vì vậy chúng ta cần phòng và trừ mối.
Hiện nay có nhiều phương pháp phòng và diệt mối như phương pháp hoá học,
vật lý, thủ công Tuy nhiên các phương pháp trên còn tồn tại những hạn chế.
Phương pháp hoá học do thuốc không thể tác dụng trực tiếp đến tổ mối được, khó
tìm tổ mối chính, mùi vị bị mối phát hiện nhanh chóng, chi phí cho mỗi lần như thế
tốn kém, đồng thời dẫn đến tính kháng thuốc và nguy hiểm hơn là phương pháp
này ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe con người và môi trường nếu lượng thuốc sau
xử lí thừa hoặc phân huỷ không hết còn tồn dư lại. Phương pháp vật lí gặp khó
khăn trong việc xác định tổ mối vì trên các con đê đập tổ mối thường nằm sâu
trong lòng đất. Hiện nay, một hướng phòng trừ mối mới đang được mở ra đó là
biện pháp phòng trừ sinh học, hiện nay phương pháp này đ• và đang có rất nhiều
công trình khoa học ngiên cứu đ• chỉ ra rằng mối cũng bị kí sinh và gây bệnh do
nấm (Metarhizium, Beauveria) và vi khuẩn Bacillus,.gây ra. Trong các chủng vi
sinh vật kểtrên thì Metarhizium là chủng nấm có hiệu lực diệt mối mạnh nhất. Mặt
khác bào tử nấm có kích thước bé (trung bình vài ) chúng lại không có mùi vị nên
mối khó phát hiện. Cơ chế gây hại của bào tử nấm Metarhizium như sau: Khi bào
tử nấm bám dính trên cơ thể mối, gặp điều kiện thích hợp sau 24 giờ sẽ nảy mầm
thành ống đâm xuyên qua lớp vỏ kitin hút dinh dưỡng đồng thời tiết chất độc giết
chết mối. Đây là cơ sở khả năng diệt mối một cách lâu dài, hiệu quả và rất an toàn
đối với môi trường và con người. Đây làmột phương pháp diệt trừ mối rất hay và
đang là một hướng đi mới rất khả thi, tuy nhiên các công trình nghiên cứu trước
chỉ mới giải quyết ở mức độ hoàn thành một khâu trong cả quá trình. Do vậy để
khẳng định và đánh giá hiệu lực diệt mối của chế phẩm Metarhizium. Vì vậy chúng
tôi quyết định thực hiện đề tài.
“ Nghiên cứu quy trình lên men kết hợp để sản xuất bào tử nấm Metarhizium và
khả năng diệt mối của bào tử nấm qua lây nhiễm”