Đạo Phật là một trong những học thuyết Triết học – tôn giáo lớn nhất trên
thế giới, tồn tại rất lâu đời. Hệ thống giáo lý của nó rất đồ sộ và số lượng phật tử
đông đảo được phân bố rộng khắp. Đạo phật được truyền bá vào nước ta từ những
năm đầu công nguyên do các nhà sư từ Ấn Độ truyền bá và từ Trung Quốc truyền
sang từ thế kỷ IV đến thế kỷ V sau công nguyên, đã nhanh chóng trở thành một
tôn giáo có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống tinh thần của con người Việt Nam.
Mỗi giai đoạn lịch sử, dân tộc ta đều có một học thuyết tư tưởng hoặc một tôn giáo
nắm vai trò chủ đạo, tác động mạnh đến nếp sống, suy nghĩ của con người như
Phật giáo, Nho giáo, học thuyết chủ nghĩa Mác-Lênin. Tuy nhiên, song song tồn
tại với nó vẫn có các học thuyết, tôn giáo khác tác động vào các khu vực khác
nhau của đời sống xã hội.
Ngày nay, trong công cuộc xây dựng đất nước quá độ lên CNXH, chủ nghĩa
Mác – Lênin là tư tưởng chủ đạo, là vũ khí lý luận của chúng ta nhưng bên cạnh
đó, giáo lý nhà Phật đã ít nhiều in sâu vào tư tưởng tình cảm của một số bộ phận
lớn dân cư Việt Nam. Vì vậy, việc nghiên cứu lịch sử, giáo lý, và sự tác động của
đạo Phật đối với thế giới quan, nhân sinh quan của con người là hết sức cần thiết.
Việc đi sâu nghiên cứu, đánh giá những mặt hạn chế cũng như tiến bộ, nhân đạo
của Phật giáo giúp ta hiểu rõ tâm lý người dân hơn và qua đó tìm ra được một
phương cách để hướng đạo cho họ một nhân cách đúng đắn. Theo đạo để làm điều
thiện, tránh cái ác, hình thành nhân cách con người tốt hơn chứ không trở nên mê
tín dị đoan, cúng bái, gây ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, niềm tin của quần chúng
nhân dân.
Hơn nữa, quá trình Phật giáo phát triển, truyền bá ở Việt Nam gắn liền với
quá trình hình thành, phát triển tư tưởng, đạo đức của con người. Vì vậy khi
nghiên cứu lịch sử, tư tưởng, đạo đức Việt Nam không thể không đề cập đến Phật
giáo và những mối quan hệ, tác động qua lại giữa chúng.
Tóm lại, nghiên cứu Phật giáo và ảnh hưởng của nó đến xã hội và con
người Việt Nam là một nội dung quan trọng nhằm tìm hiểu lịch sử cũng như định
hướng cho sự phát triển nhân cách, tư duy con người Việt Nam trong tương lai.