1. Lý do chọn đề tài
1.1. Là tấm gương phản ánh cuộc sống qua mọi thời đại, văn học luôn bắt
nguồn từ hiện thực cuộc sống. Tác phẩm văn học chính là đứa con tinh thần của nhà
văn. Tác phẩm nghệ thuật đích thực phải mang giá trị nhân bản sâu sắc và đậm đà hơi
thở của cuộc sống. Nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người đọc về khả năng
nắm bắt và tái hiện cuộc sống hiện thực, cả hiện thực bên trong lẫn hiện thực bên
ngoài, tiểu thuyết Việt Nam những năm gần đây có những bước chuyển mình rất đáng
ghi nhận. Các nhà văn vận dụng khéo léo các quan điểm trong sáng tạo nghệ thuật để
đưa lại cho nền văn học Việt Nam đương đại một diện mạo mới, một bản sắc mới. Sự
thay đổi đó đã làm cho nền văn học Việt Nam trở nên phong phú hơn, đa dạng hơn.
1.2. Trong dòng chảy văn học đương đại, Bảo Ninh là nhà văn xuất sắc nhất.
Ông sinh ra và lớn lên giữa những ngày đất nước bị cày xới bởi bom đạn của kẻ thù,
như bao thanh niên khác Bảo Ninh lên đường thực hiện nghĩa vụ của trai thời loạn. Lí
tưởng xả thân, giấc mộng sa trường đã thôi thúc ông và bao người bạn khác cùng trang
lứa bước vào cuộc chiến. Sống sót trở về, được sống trong hoà bình, có cơ hội nhìn lại
cuộc chiến mà thời đại và cá nhân mình vừa đi qua, Bảo Ninh thấy rõ hơn bản chất của
chiến tranh. Kết thúc cuộc chiến không chỉ là ca khúc khải hoàn, mà đằng sau nó còn
là dằng dặc đau thương khắc đậm vào thực tại. Cũng như bao cựu binh khác, ra khỏi
chiến tranh, Bảo Ninh cũng mang trong mình những chấn thương về thể xác và tinh
thần. Chấn thương chiến tranh đeo bám dai dẳng buộc Bảo Ninh phải vắt kiệt kí ức để
viết về nó như để trả một món nợ. Ông từng nói: “Trở về từ chiến trường, trong hào
quang của một người lính chiến thắng, tôi đã trở thành nhà văn của nỗi buồn chiến
tranh”. Văn Bảo Ninh là câu chuyện của chính cuộc đời ông, ở đó, kí ức cá nhân trở
thành chất liệu. Nó khiến trang viết của ông nhuốm màu quá vãng và đượm buồn: nỗi
buồn mang tên chiến tranh và nỗi buồn không mang tên chiến tranh – nỗi buồn thời
hậu chiến. Bảo Ninh quan niệm rằng: “Nghề văn là nghề chuyên về sự ngẫm nghĩ”
[22; 8]. Với ông, viết văn không phải thú chơi, viết văn phải chuyên nghiệp bởi vì nó
là hình thức lao động bậc cao, lao động trí óc, lao động sáng tạo, một hình thức lao
động nhọc nhằn. Chính vì thế, Bảo Ninh rất chuyên tâm với nghề viết. Ông đã từng
tâm sự: “Sự thực thì viết văn là một nghề nghiệp ( ), và cũng coi như mọi nghề khác
trong cuộc sinh nhai của con người, nghề viết văn có những nỗi buồn khổ, phiền lụy,
thất bại, những kì quặc và sự vô nghĩa lý nhưng cũng có vô vàn niềm vui, những sự
thú vị, những thành công và những hữu ích kiểu của nó” [22; 8]. Hiểu rõ những khó
khăn, thử thách và những hệ luỵ của nghiệp văn nên Bảo Ninh luôn có cái nhìn lạc
quan về nghề và sống với nghề bằng cả tấm lòng