Trong những năm gần đây, đặc biệt sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO), hoạt động của hệ thống NHTM Việt Nam nói chung đã có những chuyển biến tích cực. Trong điều kiện hội nhập kinh tế khu vực và thế giới ngày càng sâu rộng, các NHTM Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn, đi kèm với nó cũng là những thách thức. Cơ hội đặt ra là: trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế mở ra cơ hội giao lưu và hợp tác trên mọi mặt của đời sống kinh tế, tạo điều kiện để các NHTM có thể nhanh chóng bắt kịp trình độ quản lý cũng như trình độ công nghệ của các NHTM ở các quốc gia phát triển. Nhờ đó, các NHTM Việt Nam sẽ hoạt động an toàn, hiệu quả hơn để không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh và tồn tại trong môi trường mới. Sự quan tâm, giám sát của mọi chủ thể tham gia vào các hoạt động kinh tế, tham gia các kênh lưu chuyển tiền tệ sẽ tạo ra môi trường lành mạnh, buộc các nhà kinh doanh tiền tệ phải tính toán đến hiệu quả, sự lành mạnh trong các quan hệ tài chính, chú trọng đến việc quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh. Nguy cơ tiềm ẩn là nếu các NHTM Việt Nam không nhanh chóng đổi mới trên mọi phương diện, sẽ không thể bắt kịp và cạnh tranh được với các NHTM nước ngoài với rất nhiều thế mạnh, đặc biệt trong ứng dụng khoa học công nghệ, quy mô hoạt động, trình độ quản lý. Do đó, để có thể cạnh tranh được với các ngân hàng nước ngoài, các NHTM Việt Nam đang chịu áp lực rất lớn về mở rộng quy mô hoạt động, tốc độ tăng trưởng; tuy nhiên nếu trình độ quản lý và năng lực kiểm soát của mỗi ngân hàng không theo kịp tốc độ phát triển trong hoạt động thì nguy cơ tổn thất là rất cao. Vì vậy, sự phát triển bền vững và ổn định trong hoạt động kinh doanh trở thành mục tiêu quan trọng nhất trong quản trị và điều hành của các NHTM Việt Nam. Một trong những giải pháp mang tính chiến lược và cấp thiết là việc tổ chức lại, nâng cấp hệ thống KTKSNB của mỗi NHTM. Hệ thống KTKSNB trở thành cơ chế tự phòng chống rủi ro quan trọng nhất của NHTM. Thực tế, hệ thống KTKSNB của NHTM mới được đề cập và áp dụng vào thực tiễn trong một số ít năm trở lại đây, nhưng quá trình áp dụng còn nhiều lúng túng, thiếu kinh nghiệm cả về lý luận và thực tiễn. Do vậy, tại nhiều NHTM, hệ thống KTKSNB chưa được đặt đúng vị trí của chúng. Theo nhận định của các chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nước, nếu các NHTM Việt Nam không nhanh chóng có được một hệ thống KTKSNB hữu hiệu, phù hợp với tốc độ tăng trưởng như hiện nay thì nguy cơ xảy ra các tổn thất lớn hoặc đổ vỡ mà hệ thống tài chính của các quốc gia khác đã từng gánh chịu (như khủng khoảng tài chính khu vực hay sự sụp đổ một loạt các ngân hàng lớn trong thời gian qua) là điều khó tránh khỏi và hoàn toàn có thể dự báo trước. Chính vì thế, cần phải có sự nghiên cứu một cách toàn diện trên cơ sở lý luận và thực tiễn về hệ thống KTKSNB nhằm góp phần đảm bảo an toàn trong hoạt động của hệ thống NHTM Việt Nam nói chung. Nhận thức được vấn đề này, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Pháp luật điều chỉnh hệ thống kiểm tra kiểm soát nội bộ của ngân hàng thương mại và hoạt động của hệ thống kiểm tra kiểm soát nội bộ” làm luận văn thạc sĩ luật học.