1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Thị trường tài chính và tiền tệ ngày càng phát triển tại Việt Nam. Sau khi gia nhập WTO, những quy định hạn chế đối với các doanh nghiệp nước ngoài nói chung và các ngân hàng thương mại (NHTM) nói riêng đã dần bị loại bỏ, một sân chơi bình đẳng chung đã và đang hình thành ngày càng rõ nét. Để đáp ứng, bắt nhịp được xu thế chung này, đồng thời tận dụng những thuận lợi mà việc hội nhập mang lại, hệ thống ngân hàng Việt Nam trong thời gian qua đã có những thay đổi trong cơ cấu để kịp thời thích nghi. Đa dạng hóa, hiện đại hóa loại hình hoạt động kinh doanh đang là xu thế chung của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Điều này hết sức cần thiết bởi để cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài với các gói dịch vụ đa dạng, chuyên nghiệp, có nhiều kinh nghiệm, các NHTM Việt Nam cũng cần tập trung nghiên cứu để đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ, đáp ứng nhu cầu của khách hàng nhằm từng bước hội nhập vào cộng đồng tài chính khu vực và thế giới. Hiện nay, những hoạt động chính của một ngân hàng thương mại thường bao gồm các hoạt động huy động vốn, cho vay và đầu tư, làm trung gian thanh toán. Bên cạnh đó, một trong những loại hình hoạt động có vai trò quan trọng và ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu hoạt động cũng như cơ cấu lợi nhuận của các NHTM Việt Nam là hoạt động kinh doanh ngoại tệ. Hoạt động kinh doanh ngoại tệ (KDNT) tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (NHNo&PTNT VN) cũng như tại các NHTM khác hiện đang chiếm một vị trí quan trọng, hỗ trợ khá nhiều cho các hoạt động khác như thanh toán quốc tế, tín dụng . Vai trò của hoạt động kinh doanh ngoại tệ ngày một tăng do xu thế hội nhập, giao lưu và buôn bán với các quốc gia khác ngày càng có xu thế tăng. Tuy nhiên hoạt động KDNT cũng gặp nhiều khó khăn do sự biến động của hệ thống tài chính toàn cầu và sự thay đổi thường xuyên trong việc ban hành chính sách quản lý hoạt động này ở Việt Nam. Vì vậy NHNo&PTNT VN cũng gặp nhiều khó khăn trong hoạt động KDNT trong thời gian vừa qua. Giải pháp nào cho việc nâng cao hiệu quả của hoạt động KDNT tại NHNo&PTNT VN? Với những kinh nghiệm thực tiễn làm việc tại Sở giao dịch NHNo&PTNT VN kết hợp với những kiến thức đã tích lũy được sau hai năm theo học chương trình cao học, tôi đã chọn vấn đề “Nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại NHNo&PTNT VN” làm đề tài luận văn cao học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu 2.1. Tình hình nghiên cứu tại nước ngoài Ở nước ngoài hoạt động KDNT là một hoạt động mang lại khá nhiều lợi nhuận và đã được thực hiện từ rất lâu. Do vậy, cũng đã có khá nhiều đề tài nghiên cứu về vấn đề này. Ngoài những giáo trình và đề tài nghiên cứu chung về hoạt động này (bao gồm những khái niệm, các nghiệp vụ của hoạt động KDNT) thì ta có thể nhận thấy, đối với các ngân hàng tại nước ngoài, do tính phức tạp trong các nghiệp vụ thực hiện hoạt động KDNT, việc kiểm soát rủi ro được các nhà quản trị quan tâm nhiều hơn. Do vậy cũng đã có khá nhiều đề tài nghiên cứu đi khá sâu về việc quản trị rủi ro trong hoạt động KDNT, có thể kể đến một số đề tài như: “Foreign exchange risk management in commercial bank in Pakistan” của tác giả Maroof Hussain, đề tài “ Management of Foreign exchange risk in selected commercial bank, in Nigeria” của nhóm tác giả J.O. Adetayo, E.A. Dionco Adetayo và B. Oladejo. Hiện nay, theo tìm hiểu của bản thân tác giả, tác giả nhận thấy chưa có đề tại nào tại nước ngoài nghiên cứu riêng và cụ thể về việc nâng cao hiệu quả hoạt động KDNT tại một NHTM ở Việt Nam, cụ thể là tại NHNo&PTNT VN. 2.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước Từ trước đến nay cũng đã có khá nhiều đề tài trong nước nghiên cứu về hoạt động kinh doanh ngoại tệ hoặc kinh doanh ngoại hối của các ngân hàng thương mại tuy nhiên các đề tài này tập trung chủ yếu vào việc phát triển hoặc mở rộng hoạt động kinh doanh ngoại tệ chứ chưa đề cập hoặc phân tích sâu đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại một ngân hàng. Có thể kể đến công trình của một số tác giả như: “Phát triển hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam”, luận văn thạc sỹ của tác giả Trang Quốc Hưng năm 2008; đề tài “ Giải pháp mở rộng kinh doanh ngoại tệ tại ngân hàng Công thương chi nhánh Đà Nẵng” đăng trong “Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010” của tác giả Trần Thị Thảo Nhi; đề tài “Giải pháp mở rộng kinh doanh ngoại tệ tại Sở giao dịch NHNo&PTNT VN” luận văn thạc sỹ của tác giả Quản Trần Tùng, năm 2010 Như vậy có thể thấy các tác giả nói trên mới chỉ tập trung vào nghiên cứu việc phát triển và mở rộng hoạt động KDNT tại các NHTM mà chưa đi sâu vào phân tích các tiêu chí về hiệu quả hoạt động KDNT, đặc biệt chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu hiệu quả hoạt động KDNT tại NHNo&PTNT VN. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về hoạt động kinh doanh ngoại tệ của NHTM nói chung và đánh giá hiệu quả hoạt động KDNT của NHNo&PTNT VN, đề tài đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động KDNT của NHNo&PTNT VN trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn có nhiệm vụ: – Làm rõ khái niệm đặc điểm và nội dung của hoạt động KDNT và các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động KDNT của NHTM – Đánh giá hiệu quả KDNT của NHNo&PTNT VN trong thời gian qua, trong đó đặc biệt nhấn mạnh những bất cập và nguyên nhân của những bất cập. – Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động KDNT của NHNo&PTNT VN nhằm đáp ứng yêu cầu trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề liên quan đến hoạt động kinh doanh ngoại tệ và hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại NHNo&PTNT VN. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về thời gian, phạm vi nghiên cứu của luận văn tập trung phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ của NHNo&PTNT VN giai đoạn từ năm 2007 đến nay. Khi đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động KDNT của NHNo&PTNT VN đề tài đề xuất giải pháp từ nay đến năm 2015 và xa hơn, đến năm 2020. Về không gian, đề tài phân tích hoạt động KDNT trong phạm vi theo nghĩa hẹp, tức là sẽ đi sâu nghiên cứu về hoạt động mua bán ngoại tệ của NHTM nói chung và của NHNo&PTNT VN nói riêng, các nghiệp vụ của nó và ảnh hưởng của hoạt động này tới các hoạt động cho vay ngoại tệ, thanh toán quốc tế để từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KDNT. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu truyền thống như phương pháp phân tích, phương pháp hệ thống hóa, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh và phương pháp luận giải. 6. Kết cấu của đề tài Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, danh mục các ký hiệu viết tắt, nội dung của luận văn được kết cấu làm ba chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về hoạt động kinh doanh ngoại tệ và hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng thương mại Chương 2: Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ của NHNo&PTNT VN Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ của NHNo&PTNT VN trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.