1. Lý do chọn đề tài. Trong những năm gần đây, cùng với các chính sách phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội để thực hiện mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam “ dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh” Đảng, Nhà nước ta cũng luôn chú trọng tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm nhằm hạn chế các vụ phạm pháp hình sự, đảm bảo tốt trật tự an toàn xã hội, góp phần ổn định tình hình chung của đất nước. Tuy nhiên, dưới ảnh hưởng, tác động của nhiều nguyên nhân khác nhau, nhất là tác động của mặt trái cơ chế kinh tế thị trường đã làm xói mòn đạo đức xã hội, một bộ phận không ít cư dân sống tùy tiện, buông thả, ích kỷ, thực dụng. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật còn nhiều vấn đề bất cập, chưa hoàn thiện; hiệu quả hoạt động của các cơ quan bảo vệ pháp luật còn nhiều sơ hơ, thiếu sót.v.v .dẫn đến tình trạng phạm pháp hình sự ở nước ta vẫn còn diễn biến khá phức tạp, đặc biệt là các vụ án có sử dụng bạo lực mang tính chất manh động, hung hãn, côn đồ như : Giết người, cướp tài sản, gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ, trong đó có các vụ án cố ý gây thương tích đã làm tổn hại đến sức khỏe, tinh thần của một bộ phận dân cư, để lại những thương tích tầm trọng ở một số nạn nhân; gây ra sự lo lắng, bất an cho cộng đồng xã hội. Như Báo cáo tổng kết tình hình, kết quả công tác Công an năm 2004 số 07/ BC- BCA (V11) ngày 09/ 01/ 2005 đã đánh giá “ Tội phạm về TTXH tuy được kiềm chế nhưng các băng nhóm tội phạm đâm thuê, chém mướn, xiết nợ, trả thù, thanh toán lẫn nhau, hành hung người thi hành công vụ. vẫn diễn biến phức tạp và tập trung nhiều ở các thành phố lớn”. Báo cáo kết luận:“ Tỷ lệ điều tra, khám phá các vụ án về TTXH đạt thấp, chưa đạt chỉ tiêu đề ra”. Còn tại Nghị quyết số 08- NQ/ TW, ngày 02 tháng 01 năm 2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp trong thời gian tới đã đề ra là: “Nâng cao chất lượng công tác điều tra, thực hiện tốt công tác tiếp nhận, xử lý tin báo, tố giác tội phạm, tăng cường phối hợp giữa cơ quan chuyên trách điều tra với các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra để phục vụ tốt công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm”[26]. Triển khai thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước, Nghị quyết của Đảng ủy CATW về nhiệm vụ công tác Công an năm 2005, số 04/ NQ/ ĐU CATW (VP) ngày 29 tháng 12 năm 2004 đã xác định mục tiêu, yêu cầu của công tác Công an năm 2005 là: “ Tiếp tục kiềm chế hoạt động của các loại tội phạm, phát hiện triệt phá hết các băng, nhóm tội phạm có tổ chức, các tụ điểm phức tạp về trật tự xã hội”[25]. Địa bàn thành phố Hồ Chí Minh là một trong những trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội lớn của cả nước và khu vực phía Nam. Với dân số hơn 6 triệu người, gồm 24 quận, huyện; 318 phường, xã, thị trấn; là địa phương có số dân tạm trú biến động lớn ( hơn 1,5 triệu người tạm trú) và là thành phố nằm trung tâm khu kinh tế trọng điểm phía Nam được bao bọc xung quanh bởi các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa- Vũng Tàu và Long An nên tốc độ phát triển kinh tế, phát triển công nghiệp và quá trình đô thị hóa rất nhanh. Tuy vậy, cùng với xu thế chung của cả nước và chịu ảnh hưởng, tác động của nhiều nguyên nhân thời kinh tế mở cửa, lại là địa bàn trọng điểm về ANTT cho nên tình hình phạm pháp hình sự và tệ nạn xã hội ở thành phố Hồ Chí Minh luôn diễn biến hết sức phức tạp. Tính trung bình hàng năm có khoảng 7.500 vụ phạm pháp hình sự xảy ra, trong đó hơn 550 là các vụ án cố ý gây thương tích. Tính riêng trong năm 2004 đã có 6.958 vụ phạm pháp hình sự và 455 vụ cố ý gây thương tích, để lại thương tật cho nhiều người, tiêu hao nhiều thời gian, tiền bạc của nhân dân, gây tâm lý hoang mang, lo sợ cho một bộ phận cộng đồng dân cư. Trong khi đó, công tác điều tra, xử lý các vụ án cố ý gây thương tích của lực lượng CSĐT Công an thành phố Hồ Chí Minh còn gặp nhiều vướng mắc, nhất là việc truy bắt đối tượng gây án; xác định và lấy lời khai người làm chứng; xác định mức thương tật của người bị hại, xác định khung tội danh đối với kẻ gây án. dẫn đến tình trạng có nhiều vụ án để kéo dài không giải quyết dứt điểm, nhiều vụ phải xét xử nhiều lần, qua nhiều cấp hoặc bị khiếu kiện nhiều nơi, làm ảnh hưởng đến uy tín của ngành Công an, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với các cơ quan tư pháp. Đặc biệt, hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh từ trước đến nay chưa được đầu tư nghiên cứu một cách bài bản, khoa học cả trên phương diện lý luận cũng như trong thực tiễn. Chính vì vậy tôi chọn đề tài: “ Điều tra các vụ án cố ý gây thương tích trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu. Thời gian qua đã có một số đề tài của các tác giả trong và ngoài ngành Công an nghiên cứu về loại tội phạm cố ý gây thương tích và hoạt động điều tra của lực lượng CSĐT đối với các vụ án cố ý gây thương tích, tuy vậy các đề tài trên đều nghiên cứu ở nhiều địa phương khác nhau; nghiên cứu về đối tượng, phạm vi hoặc theo các gốc độ khác nhau, chưa có đề tài nào nghiên cứu ở địa bàn thành phố Hồ Chí Minh về hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tiến hành, như: – Tổ chức hoạt động điều tra tội phạm cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại nặng cho sức khỏe người khác trên địa bàn thành phố Hà nội. ( tác giả: Vũ Đức Thắng- năm 1996). – Đặc điểm hình sự tội phạm cố ý gây thương tích trên địa bàn nông thôn tỉnh Nghệ an và các giải pháp phòng ngừa, điều tra khám phá. ( tác giả: Đào Hồng Lập- năm 1998) – Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả điều tra tội phạm cố ý gây thương tích do nguyên nhân xã hội trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.( tác giả: Nguyễn văn Chức- năm 2001). – Điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại nặng cho sức khỏe người khác trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh của lực lượng CSĐT. ( tác giả: Hoàng Thanh Huyền- năm 2002). – Đặc điểm hình sự tội phạm cố ý gây thương tích trên địa bàn thành phố Hải Phòng và các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra. ( tác giả: Trần Nguyên Quân- năm 2003). 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. 3.1. Mục đích nghiên cứu. Thông qua việc nghiên cứu đề tài nhằm mục đích : + Củng cố lý luận về hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích. + Đưa ra một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT Công an thành phố Hồ Chí Minh tiến hành trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu. Đề tài tập trung nghiên cứu những nhiệm vụ cơ bản sau đây: – Làm rõ những vấn đề lý luận liên quan đến hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tiến hành. – Làm rõ thực trạng hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tiến hành tại thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2001 đến tháng 6 năm 2005. – Đưa ra một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tiến hành trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh thời gian tới. 4. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu. 4.1. Đối tượng nghiên cứu. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu. Đề tài này nghiên cứu về hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH tiến hành tại địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong khoảng thời gian từ năm 2001 đến tháng 6 năm 2005. 5. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận văn. 5.1. Ý nghĩa khoa học của luận văn. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm sáng tỏ và phong phú thêm lý luận về hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tiến hành. Đồng thời kết quả của luận văn còn được sử dụng như một tài liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu giảng dạy và học tập tại các trường CAND. 5.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn. Kết quả nghiên cứu của luận văn được sử dụng trong thực tiễn nhằm góp phần giúp Công an địa phương nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH tiến hành trong phạm vi cả nước nói chung và tại địa bàn thành phố Hồ Chí Minh nói riêng. 6. Phương pháp nghiên cứu. – Đề tài được nghiên cứu dựa trên hệ thống phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như hệ thống các quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về đấu tranh phòng, chống tội phạm hình sự. – Quá trình nghiên cứu đề tài còn sử dụng các phương pháp cụ thể: + Phương pháp nghiên cứu tài liệu. + Phương pháp so sánh, phân tích, thống kê; tổng hợp; + Phương pháp trao đổi, tọa đàm, tham khảo ý kiến chuyên gia; + Phương pháp quan sát thực tế. 7. Cấu trúc của đề tài: Được chia làm 3 phần sau: – Phần mở đầu. – Phần nội dung: Gồm 3 chương + Chương 1: Những vấn đề lý luận liên quan đến hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tiến hành. + Chương 2: Thực trạng hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tiến hành tại địa bàn thành phố Hồ Chí Minh từ 2001 đến tháng 6/ 2005. + Chương 3: Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra các vụ án cố ý gây thương tích do lực lượng CSĐT tiến hành tại địa bàn thành phố Hồ Chí Minh thời gian tới. – Kết luận. – Phần phụ lục. – Danh mục tài liệu tham khảo.