Trong nền âm nhạc cổ truyền Việt Nam, vai trò của các loại nhạc cụ
truyền thống chiếm vị trí hết sức quan trọng. Chúng không chỉ là thành phần
không thể thiếu trong các tích, trò, lễ hội dân gian như nhạc cụ trống da, mõ,
phách trong các lễ hội như trọi trâu, đua thuyền, hát Trống quân. cồng
chiêng, đàn đá trong các lễ hội Tây nguyên v.v mà còn có chức năng là nhạc
cụ đệm cho nhiều thể loại dân ca như Quan họ Bắc Ninh, hát Then, hát Chèo,
hát Văn, ca Trù, Xẩm, ca Huế, Cải lương v.v. Ngoài ra nhạc cụ truyền thống
cũng có thể độc tấu hoặc hòa tấu các bài dân ca như Trống cơm, Lý ngựa ô,
Lưu thủy, Kim tiền, Xuân phong, Long hổ, Lý con sáo. hay các làn điệu
Chèo hoặc Cải lương, Tuồng. Như vậy ta có thể thấy khả năng diễn tấu của
các loại nhạc cụ truyền thống là vô cùng đa dạng về thể loại và phong phú
về bài bản.
Không chỉ dừng ở đó, những năm gần đây có khá nhiều nhạc sĩ đã
thành công trong việc thổi luồng gió mới vào âm nhạc cổ truyền bằng những
sáng tác viết cho nhạc cụ dân tộc độc tấu hoặc hòa tấu. Các nhạc sĩ sáng tác
khí nhạc dân tộc như nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Phúc Linh, Trần Luận, Trần
Quý, Xuân Tứ, Xuân Khải, Hồng Thái, Hoàng Dương, Đinh Thìn với các
ca khúc mang âm hưởng dân gian thì có các nhạc sĩ như Phó Đức Phương,
Trần Tiến, Trần Hoàn, Vĩnh An, Hoàng Hiệp, Nguyên Nhung, Đỗ Nhuận,
Lê Minh Sơn, Lưu Hà An Các tác phẩm đã được nhiều nghệ sĩ biểu diễn
trên các phương tiện đại chúng như thu âm in đĩa, phát trên đài truyền
thanh, Internet, các kênh truyền hình, biểu diễn tại nhà hát, các hội thi, hội
diễn từ chuyên nghiệp tới quần chúng Đặc biệt trong thời gian gần đây,
trên một số tuyến phố cổ ở thủ đô Hà Nội đã trở thành một địa điểm biểu
diễn, một sân chơi mở cho các nghệ sĩ, là nơi đưa âm nhạc truyền thống
đến gần hơn và cùng hòa vào với nhịp sống của nhân dân