1.1 SỰCẦN THIẾT CỦA ĐỀTÀI – Thương mại điện tửmới ra đời đã nhanh chóng gây sựchú ý đối với công chúng cũng nhưcộng đồng kinh doanh và các nhà nghiên cứu. Sau đó, cũng nhanh nhưlúc xuất hiện, Thương mại điện tửtựthất bại nhanh chóng và trở nên mờnhạt trong nền kinh tế. Tuy tăng trưởng vô cùng chậm chạp nhưng trong những năm gần đây, Thương mại điện tửvẫn là lĩnh vực đầy tiềm năng đối với sựmởrộng và phát triển của nền kinh tế. – Thương mại điện tửchính là một nguồn tài nguyên khổng lồ, không những nó không bịcạn kiệt khi được khai thác nhưcác loại tài nguyên thiên nhiên, mà hơn nữa, trong kỷnguyên công nghệthông tin và viễn thông phát triển nhưvũbão, nó ngày càng phong phú và đa dạng hơn. – Đối với Việt nam, Thương mại điện tử đã bắt đầu nổi lên trong những năm gần đây. Tuy nhiên, sựtăng trưởng của nó vẫn còn khiêm tốn. Vấn đề đặt ra là tại sao tính “sẵn sàng” và ứng dụng Thương mại điện tửtrong các doanh nghiệp ởViệt nam lại chậm trong thời đại công nghệthông tin bùng nổnhư hiện nay. Đâu là rào cản? Chúng ta cần có những giải pháp gì đểphát triển Thương mại điện tử? Thương mại điện tử đem lại cho người dùng những giá trịgì? – Thực trạng về ứng dụng công nghệthông tin và Thương mại điện tửcủa các doanh nghiệp vừa và nhỏViệt nam: Mơhồtrong hiểu biết Thương mại điện tử. Trong một khảo sát khác trên 375 doanh nghiệp được SởThương Mại Tp.HCM thực hiện vào cuối năm 2005: có 74% doanh nghiệp đã sử dụng email, 88% doanh nghiệp sửdụng Internet đểtìm kiếm thông tin. Tuy nhiên, doanh nghiệp cho biết họgặp khó khăn trong ứng dụng Thương mại điện tửvào hoạt động xuất phát từsựthiếu hiểu biết vềkỹthuật trình bày thông tin sản phẩm, biên tập nội dung, tổchức điều hành website và quản lý hệthống hậu tuyến nhưmáy chủ, băng thông.Còn với kết quảkhảo sát hơn 2.000 doanh nghiệp tại 5 thành phốlớn của VCCI năm 2005 về Thương mại điện tửthì rất hạn chế: 7,3% nói “không biết vềThương mại điện tử”, mặc dù tỷlệkết nối Internet cao (91%) nhưng tỷlệcó website thấp (71,1%), đa phần dùng đểgửi nhận email chứkhông dùng đểhỗtrợ kinh doanh. Những con sốnói trên quảlà rất khiêm tốn và phác họa được thực trạng ứng dụng công nghệthông tin và Thương mại điện tửcủa doanh nghiệp vừa và nhỏ. – Trước xu hướng phát triển của Thương mại điện tửtrên thếgiới và thực trạng Thương mại điện tử ởViệt nam, tác giả đã chọn đềtài luận văn thạc sĩ kinh tếvới tên gọi là: “Các nhân tố ảnh hưởng đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tử ởViệt nam”với định hướng nghiên cứu khám phá trong lĩnh vực nhận thức của người dùng (bao gồm người đã từng sửdụng và đã có ý định tham gia giao dịch Thương mại điện tử) về hoạt động Thương mại điện tửB2C (business to consumer- loại giao dịch mua bán giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng trực tiếp). Thông qua đềtài nghiên cứu này, tác giảmong muốn phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tử ởViệt nam để từ đó đềxuất những giải pháp gợi ý phù hợp đểphát triển lĩnh vực này. – Xuất phát từyêu cầu khách quan nêu trên, việc nghiên cứu đềtài của luận văn có ý nghĩa khoa học, mang tính thực tiễn, đồng thời đây cũng là tài liệu cần thiết góp phần nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tửnói riêng và khảnăng phát triển của Thương mại điện tử ởViệt nam trong thời gian tới nói chung. 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀTÀI Từnhững nhận xét và mong muốn nêu trên, mục tiêu của đềtài sẽhướng vào nghiên cứu các vấn đềcụthểnhưsau: – Xác định các yếu tốliên quan đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tử. Công việc này bao gồm việc khám phá, phân tích và đánh giá những yếu tốcó khảnăng tác động đến xu hướng thay đổi thái độ sửdụng Thương mại điện tửtại Việt nam. – Nhận dạng những vấn đềliên quan đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tửcần được ưu tiên quan tâm và đáp ứng đểtừ đó đềxuất một sốgiải pháp gợi ý phù hợp cho việc phát triển hoạt động Thương mại điện tửtại Việt nam. 1.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU – Đềtài được thực hiện theo hai bước: • Bước 1: Nghiên cứu sơbộ được thực hiện thông qua nghiên cứu định tính trên cơsởnghiên cứu các vấn đềlý thuyết vềtổng quan Thương mại điện tửtrên thếgiới, các mô hình đúc kết từnhững nghiên cứu trước đây kết hợp với phương pháp thảo luận nhóm nhằm thiết lập bảng câu hỏi đểsửdụng cho việc nghiên cứu chính thức tiếp theo. • Bước 2: Nghiên cứu chính thức bằng định lượng nhằm mục đích khảo sát các đánh giá của người đã từng tham gia giao dịch hoặc đã có ý định giao dịch Thương mại điện tửhình thức B2C vềnhững nhân tố ảnh hưởng đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tử ở Việt nam. – Luận văn sửdụng các phương pháp nghiên cứu sau: • Phương pháp thống kê, phân tích, so sánh và suy luận logic đểtổng hợp các sốliệu, dữkiện nhằm xác định những kết quảphù hợp đểvận dụng tại Việt nam. • Phương pháp chuyên gia đểtham khảo ý kiến nhận định những yếu tố tác động và mức độtác động của các yếu tố đối với xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tử ởViệt nam. • Phương pháp phỏng vấn cá nhân (điều tra nghiên cứu với bảng câu hỏi thiết kếsẵn) và xửlý sốliệu với chương trình SPSS (Statistical Pachage for Social Sciences). 1.4 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU – Đềtài mong muốn xác định được những nhân tố ảnh hưởng đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tử đểtạo được tính khái quát cao, tuy nhiên, với thời gian nghiên cứu và kinh phí hạn hẹp, vốn kiến thức và kinh nghiệm thực tếkhông nhiều nên trong phạm vi đềtài chỉkhảo sát các cá nhân đã từng tham gia giao dịch hoặc đã có ý định giao dịch Thương mại điện tửhình thức B2C. Thông qua hành vi của những mẫu nghiên cứu trong việc tham gia giao dịch Thương mại điện tử, đềtài rút ra được những tác nhân ảnh hưởng đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tử ởViệt nam. – Phạm vi nghiên cứu của luận văn là khách hàng cá nhân (ứng xử, thái độ) đối với hệthống Thương mại điện tử đang có. Từ đó nêu ra kết luận nhân quảcho mô hình nghiên cứu thông qua sốlượng 165 mẫu khảo sát. 1.5 Ý NGHĨA THỰC TIỄN Kết quảnghiên cứu giúp cho mọi người quan tâm có cơsởban đầu vềviệc xác định đúng đắn vai trò của các yếu tốliên quan đến xu hướng thay đổi thái độ sửdụng Thương mại điện tử. Qua đó, tác giảmuốn đóng góp kết quảnghiên cứu của mình vào hiểu biết chung đối với việc chấp nhận của người sửdụng Thương mại điện tử. Đây cũng là một hoạt động kinh tếcòn tương đối mới mẻ, còn bỏngõ cho nên rất cần các nghiên cứu cho việc áp dụng thành công trong thực tế. Các yếu tốtìm thấy trong quá trình nghiên cứu có thể được vận dụng đểtổchức một hệthống Thương mại điện tửtrong từng doanh nghiệp cụthể sao cho phù hợp với môi trường kinh doanh ởViệt nam. Và cũng nhờ đó mà các doanh nghiệp ý thức hơn vềvai trò của Thương mại điện tử đểkhông ngừng nâng cao hệthống phục vụkhách hàng trong Thương mại điện tử(đối tác, người tiêu thụ, ). Cụthểlà: (1) Xác định những yếu tốliên quan đến Thương mại điện tử. (2) Nhận dạng những vấn đềliên quan đến xu hướng thay đổi thái độsử dụng Thương mại điện tửcần được ưu tiên quan tâm và đáp ứng. 12 (3) Đềxuất một sốgiải pháp gợi ý phù hợp cho việc phát triển hoạt động Thương mại điện tửtại Việt nam. (4) Bên cạnh đó, phương pháp nghiên cứu sửdụng trong nghiên cứu này cũng góp phần định hướng cho các nghiên cứu tiếp theo vềphương pháp xác định, đo lường, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến xu hướng thay đổi thái độsửdụng Thương mại điện tửnói chung. Từng doanh nghiệp Việt nam có thểsửdụng kết quảnghiên cứu, điều chỉnh các thang đo cho từng trường hợp cụthểtổchức mô hình kinh doanh Thương mại điện tửcủa riêng chính mình. 1.6 KẾT CẤU CỦA ĐỀTÀI Ngoài phần mục lục, phụlục và tài liệu tham khảo, đềtài gồm có 5 chương: – Chương 1: Mở đầu: Trình bày lý do chọn đềtài, mục tiêu nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, giới hạn về đối tượng, phạm vi nghiên cứu, ý nghĩa thực tiễn và kết cấu nghiên cứu của đềtài. – Chương 2: Giới thiệu tổng quan vềThương mại điện tử, hình thành vấn đề nghiên cứu và cơsởlý thuyết. – Chương 3: Phương pháp nghiên cứu. – Chương 4: Kết quảnghiên cứu. – Chương 5: Kết luận và đềxuất.