Trong gần một thế kỷ vận động của lịch sử báo chí cách mạng, nhiều xu hướng
ra đời, mang đến sự thay đổi, phát triển không ngừng của báo chí Việt Nam. Dưới
các tác động của môi trường kinh tế – xã hội và quá trình toàn cầu hoá, ngày nay
xu hướng của báo chí diễn ra nhanh chóng và gắn liền với sự phát triển của khoa
học công nghệ. Nhờ công nghệ kỹ thuật, báo chí Việt Nam hội nhập nhanh chóng
với báo chí toàn cầu, đồng thời thực hiện sứ mệnh là vũ khí sắc bén bảo vệ nền
tảng tư tưởng, phổ biến kiến thức, định hướng dư luận, góp phần phát triển kinh
tế, ổn định chính trị – xã hội của đất nước.
Trong tiến trình phát triển của công nghệ báo chí, báo chí dữ liệu là hướng đi tất
yếu, không chỉ bởi đây là xu hướng phát triển mới của báo chí mà còn vì những ưu
điểm của nó đối với việc phản ánh thông tin dữ liệu lớn, dữ liệu hình ảnh, dữ liệu
phân tích và dự báo. Lịch sử báo chí dữ liệu phát triển sớm nhất ở các nước phương
Tây, khởi nguồn từ báo chí dựa vào máy tính (hay báo chí có máy tính hỗ trợ), thể
hiện ở các tác phẩm báo chí điều tra, báo chí phân tích sự kiện. “Báo chí dữ liệu
vốn dĩ là một hiện tượng được định hướng bởi công nghệ, bằng chứng là về cơ
bản, nó là sản phẩm phụ của việc kích hoạt các luồng và giao dịch thông tin trong
môi trường kỹ thuật số (Coddington 2015 ) ” (Gynnild 2014, 727). Khái niệm
này được đưa ra trong nghiên cứu: “Báo chí dữ liệu vượt ra ngoài Quyết định luận
công nghệ” (Data Journalism Beyond Technological Determinism) của Mathias-
Felipe de-Lima-Santos và Lucia Mesquita, 2021, nhà xuất bản Informa UK
Limited. Qua nghiên cứu và theo dõi, có thể nhận thấy, khi xuất hiện những vấn
đề mang tính toàn cầu như thiên tai, dịch bệnh, tai nạn thảm hoạ báo chí dữ liệu
là loại được tận dụng nhiều nhất để chuyển tải thông điệp. Nhờ có khả năng thể
hiện, tương tác và đáp ứng nhu cầu tìm hiểu thông tin minh bạch, chính xác của
công chúng, báo chí dữ liệu mở ra triển vọng phát triển kinh tế báo chí như bán các
gói dữ liệu chuyên biệt, gia tăng không gian và tần suất cho quảng cáo.