Từ buổi đầu dựng nước và suốt chiều dài lịch sử hàng ngàn năm chống
thiên tai, dịch họa đến thế lực ngoại xâm, ông cha ta đã từng thấy rõ sức mạnh
của nhân dân. Thế kỷ XIII, Nhà Trần mở hội nghị Diên Hồng để cùng các vị
bô lão, đại biểu của dân bàn kế đánh giặc Nguyên. Thế kỷ XVI, Nguyễn Trãi
đã viết thuyền lật rồi mới tin dân như nước.
Chủ nghĩa Mác – Lênin đã khẳng định vai trò to lớn của quần chúng
nhân dân trong lịch sử: Nhân dân là lực lượng sản xuất cơ bản của xã hội; là
động lực cơ bản của mọi cuộc cách mạng; là lực lượng sáng tạo ra mọi giá trị
văn hoá tinh thần của xã hội.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân
dân, trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân. Khi
sức dân được huy động, được tổ chức, được tập hợp dưới sự lãnh đạo của
Đảng thì thành vô địch”. Người thường nhấn mạnh “dân là chủ”, “dân làm
chủ”, “Dễ mười lần không dân cũng chịu, khó trăm lần, dân liệu cũng xong”.
Trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trong quá
trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn quan tâm đến vấn
đề phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Trong thời kỳ đổi mới từ năm 1986
đến nay, Đảng nhấn mạnh nhiệm vụ mở rộng và phát huy dân chủ xã hội chủ
nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, coi đó là mục tiêu, là động lực
bảo đảm cho thắng lợi của công cuộc đổi mới.
Nhân dân có quyền lực to lớn về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội
nhưng quyền lực chính trị của nhân dân là quan trọng nhất, thúc đẩy các
quyền lực về kinh tế, văn hóa, xã hội. Hiến pháp năm 2013 khẳng định: Nhà
nước bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; công nhận, tôn
trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Các quyền con
người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được
công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật.