Quyền con người nói chung và quyền của người bị buộc tội trong lĩnh vực tư
pháp hình sự được pháp luật quốc tế và pháp luật của các quốc gia thừa nhận. Những
văn kiện pháp lý quốc tế rất có ảnh hưởng đã ghi nhận những giá trị cốt lõi của quyền
con người như UDHR (1948), ECHR (1950), ICCPR (1966)
Ở Việt Nam, quyền con người cũng đã được thể hiện rõ nét trong Hiến pháp và
pháp luật Việt Nam. Điều 14, Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “1. Ở nước Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự,
kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và
pháp luật ”. Riêng các quyền con người trong lĩnh vực tư pháp hình sự được quy định
tại Điều 31 của Hiến pháp năm 2013. Trên tinh thần đó, BLTTHS năm 2015 đã có những
sửa đổi, bổ sung quan trọng nhằm bảo đảm đầy đủ hơn quyền con người, đặc biệt là
quyền của người bị buộc tội. Một trong những nguyên tắc mới đáng được chú ý trong
BLTTHS năm 2015 là: “Nguyên tắc Tòa án xét xử kịp thời, công bằng, công khai” (Điều
25) (thay cho “nguyên tắc xét xử công khai” được quy định tại Điều 18 của BLTTHS
năm 2003). Nguyên tắc này phù hợp với Khoản 2 Điều 31 Hiến pháp năm 2013: “Người
bị buộc tội phải được Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, công bằng, công
khai.”. Trong đó, việc ghi nhận nội dung “Tòa án xét xử công bằng” trở thành nguyên
tắc cơ bản là quy định hoàn toàn mới trong BLTTHS năm 2015. Vì thế các chế định,
các quy định của BLTTHS cũng được quy định cụ thể hơn nhằm bảo đảm thực hiện đầy
đủ hơn nguyên tắc này. Một trong những vấn đề của xét xử công bằng đó là Quyền được
xét xử công bằng của người bị buộc tội được bảo đảm bởi nguyên tắc Tòa án xét xử
công bằng. Đây không phải là quyền cụ thể trong BLTTHS mà là quyền lớn, có tính
chất nền tảng, cốt lõi của người bị buộc tội trong các đạo luật nhân quyền quốc tế và
được bảo đảm bởi một hệ thống các quyền cụ thể của người bị buộc tội trong pháp luật
quốc gia như quyền được bào chữa, quyền tham gia tranh tụng bình đẳng, quyền được
xét xử trước một phiên tòa vô tư có thẩm quyền, quyền kháng cáo