Từ những năm 80 của thế kỷ XX đến hơn một thập niên đầu tiên của thế kỷ XXI, thế giới chứng kiến những biến động lớn về quan hệ quốc tế, có tác động mạnh mẽ đến tình hình khu vực và sự điều chỉnh chính sách đối ngoại của các quốc gia, trong đó có các nước ở khu vực Đông Bắc Á. Đây là giai đoạn cho thấy nhiều sắc thái đa chiều của Chiến tranh lạnh, đi từ tái đối đầu (đầu thập niên 80), hoà hoãn (giữa thập niên 80) cho đến kết thúc (cuối thập niên 80, đầu thập niên 90). Sự sụp đổ của mô hình xã hội chủ nghĩa (XHCN) ở Liên Xô vào năm 1991 được ví như “hồi chuông khai tử” cho trật tự thế giới hai cực tồn tại gần nửa thế kỷ. Thế giới từ thời điểm này bước vào kỷ nguyên của hợp tác đi đôi với cạnh tranh. Đồng thời, xu thế toàn cầu hoá, khu vực hoá là chất xúc tác, góp phần tạo ra tính kết nối các quốc gia trong khu vực và trên toàn thế giới. Hàn Quốc và Nhật Bản là hai quốc gia láng giềng ở khu vực Đông Bắc Á, chia sẻ với nhau về không gian chiến lược và một số điểm tương đồng về văn hoá, đặc biệt là ảnh hưởng từ Nho giáo trong quá khứ. Suốt thời kỳ Chiến tranh lạnh, Nhật Bản và Hàn Quốc là đồng minh thân cận của Mỹ, nằm ở điểm “chốt chặn” ngăn chặn sự phát triển của chủ nghĩa cộng sản (CNCS) khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tuy nhiên, một nghịch lý rằng mối quan hệ Hàn Quốc – Nhật Bản chưa bao giờ thực sự hoà thuận, thậm chí có những lúc khá căng thẳng. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó quan trọng nhất là từ những “di sản quá khứ” chiếm đóng bán đảo Triều Tiên của Nhật Bản (1910 – 1945) và tranh chấp, bất đồng về chủ quyền lãnh thổ.