Về mối quan hệ giữa XDNTM và PTCĐ, có thể nói rằng có rất nhiều sự tương
đồng. Do vậy, trong những năm 1960, ở Anh, PTCĐ đồng nghĩa với phát triển nông
thôn (Trịnh Văn Tùng, 2015). Phát triển cộng đồng dựa trên những giá trị dân chủ cộng
đồng, sự tham gia quyết định của cộng đồng và là mô hình trách nhiệm chung để giải
quyết vấn đề chung với tư cách cộng đồng là chủ thể.
Có thể thấy, PTCĐ dù với tư cách là một phương pháp của công tác xã hội hay là một
phạm trù độc lập, cũng được xác định là một tiến trình qua đó nỗ lực của dân chúng kết hợp
với nỗ lực của chính quyền để cải thiện các điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội của cộng
đồng. Còn mục tiêu của XDNTM là: Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế –
xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp
với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định,
giàu bản sắc văn hoá dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ. Như
vậy PTCĐ và XDNTM ở Việt Nam là những vấn đề lớn có cùng mục tiêu, có mối liên hệ
và tác động với nhau trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.
Trong thực tế, đã có rất nhiều nghiên cứu về XDNTM bởi nhiều nhà khoa học khác
nhau, nhưng dưới góc nhìn công tác xã hội với cộng đồng hoặc nghiên cứu đánh giá
PTCĐ trong đó lấy XDNTM làm bối cảnh nghiên cứu xem ra vẫn còn thưa vắng. Cho
đến nay, trong giới hạn hiểu biết của mình, tôi được biết một vài nghiên cứu của Liên
minh Minh bạch Ngân sách (BTAP), Trung tâm phát triển và hội nhập (CDI), Trung
tâm hành động vì sự phát triển cộng đồng (ACDC) với Báo cáo đánh giá tiếng nói của
người dân và cán bộ địa phương về chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thon
mới giai đoạn 2016-2020 qua mẫu nghiên cứu nhỏ, chủ yếu định tính, ở hai tỉnh Hòa
Bình và Quảng Trị.