Nam Kỳ là tên gọi để chỉ vùng đất Nam Bộ ngày nay. Dưới thời vua Minh
Mạng, Nam Kỳ được chia thành 6 tỉnh (Gia Định, Biên Hòa, Định Tường, Vĩnh
Long, An Giang, Hà Tiên) và địa danh Nam Kỳ Lục tỉnh có từ đó. Nam Kỳ được
xem là nơi cung cấp lúa gạo chính của triều đình Nguyễn. Tháng 2-1859, thực dân
Pháp tấn công Gia Định, với tinh thần yêu nước nồng nàn, phản ứng đầu tiên của
nhân dân Nam Kỳ là đứng lên chiến đấu chống giặc ngoại xâm. Sau đó, bất chấp
việc triều đình ký các hiệp ước với thực dân Pháp, phong trào đấu tranh của nhân
dân Lục tỉnh vẫn tiếp diễn. Các cuộc đấu tranh từ buổi đầu chống Pháp đã vun đắp
thêm truyền thống yêu nước của nhân dân Nam Kỳ. Lòng yêu nước luôn hiện hữu
trong mỗi người dân và được thể hiện ở tinh thần đấu tranh kiên cường, bền bỉ cho
sự nghiệp giải phóng đất nước, giành lại độc lập tự do cho Tổ quốc. Tuy nhiên,
không phải tất cả mọi người dân Nam Kỳ đều có phản ứng cầm vũ khí chống trả
quân xâm lược, một bộ phận do điều kiện, hoàn cảnh không thể trực triếp tham gia
các phong trào vũ trang đã thể hiện tinh thần yêu nước bằng hình thức phản ứng đấu
tranh phi vũ trang. Phong trào phi vũ trang chống Pháp ở Nam Kỳ giai đoạn 1884-
1900 diễn ra sôi nổi, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, thể hiện rõ
tính sáng tạo, ý chí kiên cường, không chịu khuất phục của người dân nơi đây.
Nhìn chung, phản ứng của nhân dân Nam Kỳ đối với thực dân Pháp nửa cuối thế
kỷ XIX vô cùng đa dạng, nhiều màu sắc, cung bậc, mang dấu ấn riêng đặc thù của
vùng đất phương Nam. Trong thời gian qua, đã có nhiều học giả nghiên cứu về
phong trào vũ trang chống Pháp ở Việt Nam nói chung cũng như ở Nam Kỳ nói
riêng trong giai đoạn 1858-1884 ở những khía cạnh, góc độ khác nhau. Tuy nhiên,
về phong trào vũ trang và phi vũ trang chống Pháp ở Nam Kỳ giai đoạn 1884-1900
mới chỉ được nghiên cứu trong các công trình riêng lẻ. Đến nay, chưa có một công
trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống về các phong trào này. Do đó, việc làm
tìm hiểu những vấn đề về phong trào chống Pháp ở Nam Kỳ giai đoạn 1884-1900
có ý nghĩa quan trọng và cần thiết để làm sáng tỏ các dạng thức phản ứng của nhân
dân Nam Kỳ đối với thực dân Pháp.