Phân tích chuỗi giá trị sản phẩm đồ gỗ gia dụng sử dụng nguyên liệu gỗ Keo
(Acacia) nhằm tìm ra các ―điểm nghẽn‖ cần thiết phải cải thiện để góp phần phát triển
ngành công nghiệp chế biến gỗ Việt Nam một cách bền vững. Tác giả đã áp dụng cách
tiếp cận chuỗi giá trị bền vững để phân tích tình hình sản xuất và thị trƣờng, phân tích
kinh tế, đánh giá vòng đời sản phẩm (LCA), phân tích giá trị gia tăng bền vững, phân
tích PESLTE và phân tích SWOT của chuỗi giá trị. Dữ liệu sơ cấp sử dụng trong
nghiên cứu đã đƣợc thu thập từ 1908 hồ sơ xuất khẩu đồ gỗ, 55 hồ sơ khai thác gỗ Keo
và phỏng vấn 231 ngƣời có liên quan tại 7 Tỉnh, Thành phố có trồng và chế biến nhiều
gỗ Keo ở Nam Bộ cùng với các tài liệu thứ cấp.
Nguồn cung nguyên liệu gỗ Keo chƣa đáp ứng đủ nhu cầu thị trƣờng. Chất lƣợng
gỗ tròn còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ rừng trồng Keo đƣợc chứng nhận quản lý bền vững
rất thấp. Nguyên liệu đã tác động tiêu cực đến hiệu quả hoạt động của chuỗi giá trị đồ
gỗ xuất khẩu. Năm 2019, chuỗi giá trị đồ gỗ xuất khẩu từ gỗ Keo có 04 kênh thị
trƣờng, 6 chức năng cơ bản, 15 tác nhân hỗ trợ, tham gia gần 14% trong tổng kim
ngạch xuất khẩu đồ gỗ Việt Nam, tiêu thụ gần 1.512.500 m3 gỗ tròn và sử dụng
khoảng 16.452.000 ngày công lao động để tạo ra kim ngạch xuất khẩu 14.689 tỷ đồng,
mang lại lợi nhuận gần 2.279 tỷ đồng. chuỗi giá trị đồ gỗ nội địa từ gỗ Keo có 03 kênh
thị trƣờng, đã tiêu thụ gần 150.000 m3 gỗ tròn và sử dụng khoảng 2.158.000 ngày công
lao động để tạo ra 2.448 tỷ đồng doanh thu, mang lại gần 1.196 tỷ đồng lợi nhuận. Quá
trình sản xuất và vận chuyển đồ gỗ xuất khẩu từ gỗ Keo đã phát thải 8,981 tấn CO2/m3
gỗ tròn nguyên liệu, tƣơng ứng chi phí phát thải 1.040.900 đ/m3. Tổng chi phí xã hội
do không thực hiện đầy đủ các khoản bảo hiểm và bảo hộ lao động bắt buộc trong các
khâu sản xuất của chuỗi giá trị đồ gỗ xuất khẩu là 132.700 đ/m3 gỗ tròn nguyên liệu.
Tổng giá trị gia tăng bền vững tuyệt đối của chuỗi giá trị đồ gỗ xuất khẩu từ gỗ Keo là
14.221.800 đ/m3 gỗ tròn nguyên liệu và lớn hơn tổng giá trị gia tăng. Chuỗi giá trị đồ
gỗ từ gỗ Keo đang phát triển do có nhiều thuận lợi về chính sách, thị trƣờng, điều kiện
tự nhiên, môi trƣờng xã hội và tiến bộ kỹ thuật. Tuy nhiên, chuỗi giá trị cũng có không
ít điểm nghẽn cần đƣợc cải thiện để phát triển. Các chiến lƣợc cùng với những giải
pháp nhằm phát triển chuỗi giá trị bền vững đồ gỗ từ gỗ Keo bao gồm: Cải tiến sản
phẩm, đầu tƣ và tạo việc làm, cắt giảm chi phí, cải thiện kênh phân phối.
Luận án đã phân tích đồng thời các khía cạnh kinh tế, môi trƣờng và xã hội nhằm
đo lƣờng hiệu quả hoạt động của các khâu sản xuất trong chuỗi giá trị, khám phá các
vấn đề có tính hệ thống, phù hợp với xu hƣớng phát triển bền vững trên thế giới hiện
nay, đóng góp thêm phƣơng pháp cho phân tích chuỗi giá trị các sản phẩm nông
nghiệp khác. Kết quả nghiên cứu giúp các doanh nghiệp phát huy những lợi thế, hạn
chế những khó khăn để phát triển bền vững ở cả thị trƣờng nội địa và xuất khẩu, góp
phần phát triển nền kinh tế xanh của Việt Nam trong tƣơng lai.