Đái tháo đường là rối loạn chuyển hoá glucid mạn tính. Đây là một
trong các bệnh lý phổ biến và có tỷ lệ mắc tăng nhanh trong những thập kỷ
gần đây. Năm 2000 mới có khoảng 171 triệu người, tương ứng 2,8% dân số
trên thế giới, bị đái tháo đường [1]. Đến năm 2015, chỉ tính trong độ tuổi 20 –
79, số người mắc đái tháo đường đã được ước tính là 415 triệu người (chiếm
8,8% dân số toàn cầu). Số người mắc đái tháo đường được dự báo là 642 triệu
người, tương đương với 10,4% dân số, vào năm 2040 [2].
Đái tháo đường có nhiều loại: đái tháo đường týp 1, đái tháo đường týp
2, đái tháo đường thai kỳ và các loại đái tháo đường đặc biệt khác, trong đó
đái tháo đường týp 2 là loại đái tháo đường phổ biến nhất (chiếm tới 80 –
90% các bệnh nhân mắc đái tháo đường). Đái tháo đường týp 2 thường tiến
triển âm thầm. Bệnh nhân có thể không bộc lộ triệu chứng lâm sàng trong một
thời gian dài và trong nhiều trường hợp, bệnh nhân đái tháo đường týp 2 được
phát hiện tình cờ khi khám sức khoẻ định kỳ. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi
nhưng đa số gặp ở lứa tuổi trên 30 [3]. Đái tháo đường gây ra rất nhiều biến
chứng nguy hiểm. Các biến chứng này không chỉ để lại nhiều di chứng nặng
nề mà còn là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong cho người
bệnh đái tháo đường nói chung và người bệnh đái tháo đường týp 2 nói riêng
do thể bệnh này thường được phát hiện muộn. Nhiều nghiên cứu cho thấy có
tới hơn 50% bệnh nhân đái tháo đường týp 2 khi được phát hiện đã có biến
chứng [4].
Trầm cảm là một rối loạn tâm thần thường gặp ở người bệnh đái tháo
đường týp 2. Tỷ lệ mắc trầm cảm ở quần thể này cao ít nhất gấp đôi trong dân
số chung. Một số nghiên cứu còn nhận thấy tỷ lệ trầm cảm rất cao, như
Khuwaja và cộng sự công bố số người có dấu hiệu trầm cảm chiếm 43,5% các
bệnh nhân đái tháo đường týp 2 [5].
Trầm cảm xuất hiện ở bệnh nhân đái tháo đường sẽ gây ra hậu quả
nghiêm trọng lên cả thể chất và tâm thần của người bệnh. Trầm cảm làm
người đái tháo đường ít hoạt động thể chất, dễ lạm dụng rượu và thuốc lá, có
thói quen ăn uống không tốt và kém tuân thủ liệu trình điều trị đái tháo
đường. Các nghiên cứu đã chứng minh được rằng trầm cảm làm tăng nguy cơ
tăng glucose máu dai dẳng, tăng các biến chứng mạch máu và tăng tỷ lệ tử
vong. Chất lượng cuộc sống của người bệnh và gánh nặng kinh tế liên quan
với đái tháo đường trở nên nặng nề hơn [6], [7].
Với những hậu quả nghiêm trọng mà trầm cảm gây ra ở người bệnh đái
tháo đường, việc phát hiện và điều trị sớm trầm cảm có ý nghĩa quan trọng
trong cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa phát sinh và làm nặng thêm các biến
chứng. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân đái
tháo đường týp 2. Tuy nhiên, trầm cảm thường không được nhận ra ở người
bệnh đái tháo đường vì có nhiều biểu hiện cơ thể giống với các triệu chứng
của đái tháo đường và đôi khi nỗi buồn của bệnh nhân được thầy thuốc, người
chăm sóc và cả bản thân bệnh nhân cho rằng đó là phản ứng bình thường của
một người đang mắc một bệnh cơ thể mạn tính. Vì vậy, đa phần các biểu hiện
trầm cảm không được phát hiện hoặc phát hiện muộn.
Trầm cảm ở quần thể bệnh nhân đái tháo đường týp 2 đã được nghiên
cứu rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới, nhưng ở Việt Nam, cho đến nay vẫn
chưa có nhiều nghiên cứu có hệ thống về lĩnh vực này. Do đó, chúng tôi tiến
hành đề tài “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng trầm cảm và một số yếu tố liên
quan ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2” với các mục tiêu sau:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng của trầm cảm ở bệnh nhân đái tháo
đường týp 2.
2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến trầm cảm ở bệnh nhân
đái tháo đường týp 2.
3. Bước đầu nhận xét điều trị trầm cảm ở bệnh nhân đái tháo
đường týp 2.