Giải phẫu liên quan của tuyến tụy
Tụy là một tuyến màu xám hồng, dài 12 đến 15 cm, nặng 70-80g,
chạy gần như ngang qua thành bụng sau từ phần xuống của tá tràng tới lách, ở
sau dạ dày. Từ tá tràng đến lách, tụy nằm vắt ngang trước cột sống thắt lưng,
hơi chếch lên trên và sang trái, một phần lớn ở tầng trên mạc treo đại tràng
ngang và một phần nhỏ ở tầng dưới. Do phát triển đi lên trong phía sau của
mạc treo vị tràng, nên khi trưởng thành tụy nằm sau túi mạc nối và sau dạ
dày, trong vùng thượng vị và vùng hạ sườn trái. Tụy hình giống một cái búa
dẹt gồm 4 phần: Đầu, cổ, thân, và đuôi.
– Đầu tụy: Dẹt theo hướng trước sau, nằm trong vòng cung của tá
tràng. Các bờ của đầu tụy bị bờ liền kề của tá tràng khía thành rãnh. Phần
dưới trái của của đầu có một mỏm, gọi là mỏm móc, nhô lên trên và sang trái
ở sau các mạch mạc treo tràng trên. Đầu cùng với phần cố định của tá tràng
tạo thành một khối có những liên quan chung. Mặt sau của đầu liên quan đến
tĩnh mạch chủ dưới, phần tận cùng của của các tĩnh mạch thận. Mỏm móc
nằm trước động mạch chủ. Ống mật chủ đào thành một rãnh ở mặt sau đầu
tụy hoặc đi trong mô tụy. Mặt trước lúc đầu dính với đại tràng ngang bằng mô
liên kết, sau đó trở thành nơi bám của mạc treo đại tràng ngang. Phần dưới
chỗ dính được phủ bằng phúc mạc liên tiếp với lá dưới của mạc treo đại tràng
ngang và tiếp xúc với hỗng tràng.
– Chỗ tiếp xúc đầu tụy và thân tụy: Vùng này ở ngang mức khuyết
tụy, dài khoảng 2 cm, còn gọi là cổ tụy. Mặt trước bờ phải cổ tụy có rãnh cho
động mạch vị – tá tràng, mặt sau bờ trái có một khuyết sâu chứa tĩnh mạch
mạc treo tràng trên và chỗ bắt đầu của tĩnh mạch cửa
-Thân tụy: Chạy chếch sang trái và lên trên, hình lăng trụ tam giác có
ba mặt (trước sau và dưới) và ba bờ (trên dưới và trước). Thân tụy nằm ở vị
trí đốt sống lưng 1 và được bao phủ phía trước bởi 2 lá sau của mạc nối nhỏ,
nó cũng liên quan tới đại tràng ngang. Động mạch đại tràng giữa tách ra từ
đáy bờ dưới tụy, chạy giữa 2 lá của mạc treo đại tràng.
– Đuôi tụy: Nằm ở mức đốt sống lưng 12 dài. Nó là phần di động
nhiều nhất của tụy. Phần tận cùng của đuôi tụy liên quan mật thiết với rốn
lách cùng động mạch và tĩnh mạch lách. Đuôi tụy được phủ bởi 2 lớp của mạc
chằng lách thận. Như vậy xét trên phương diện giải phẫu ngoại khoa, tụy có
thể chia có thể chia làm 2 phần cơ bản: Phần bên phải động mạch chủ là phần
nguy hiểm – vùng bên trái dộng mạch chủ là vùng an toàn.