Nghệ thuật triều Nguyễn (1802 – 1945) đã được hình thành và phát
triển trải qua chặng đường dài lịch sử, tạo nên một diện mạo kiến trúc cung
đình, lăng tẩm rất đặc trưng trên đất Huế. Những di sản văn hóa và các giá trị
đặc sắc về nghệ thuật tạo hình là sự kết tinh công sức, trí tuệ và thành quả lao
động sáng tạo của nhiều thế hệ nghệ nhân của cả nước. Các đề tài trong nghệ
phong kiến nói chung luôn hàm chứa tính đa nghĩa tượng trưng bên cạnh các
ý nghĩa tâm linh, thẩm mỹ khác nhau. Đặc biệt đối với thời Nguyễn, ý nghĩa
đề tài thể hiện ra rõ nét khi chúng được đặt trong những quan hệ với không
gian mà các nghệ nhân thời Nguyễn đã đưa vào sử dụng.
Về tương quan nghệ thuật, thời Nguyễn lấy nho giáo làm tư tưởng chủ
đạo, đồng thời dung hòa với nghệ thuật dân gian, đan xen với yếu tố nghệ
thuật khác như nghệ thuật Phật giáo, Champa Nghệ thuật thời Nguyễn đã
thể hiện qua nhiều chủ đề tư tưởng, kiểu thức trang trí, điêu khắc, hội họa, tất
cả làm cho diện mạo tạo hình trở nên đặc sắc và phong phú. Nghệ thuật thời
Nguyễn được nhìn nhận trên hai bình diện là nghệ thuật trang trí cung đình và
dân gian. Từ đó đã phản ánh diện mạo của một kinh đô trong quá khứ với các
kiểu thức trang trí qua các chất liệu chủ đạo như: nề, đồng, đá, gỗ, gốm, pháp
lam Dưới thời Nguyễn, kiến trúc thường rất quy mô, cấu trúc tuân thủ những
nguyên tắc kết cấu qua đề tài, chủ đề và kiểu thức của các loại hình kiến trúc,
bên cạnh đó còn phải tuân theo nguyên tắc phong thủy liên quan đến các thực
thể địa lý tự nhiên như sông, núi, ao hồ, khe suối Những đặc điểm ấy đã
được nhận thấy thông qua hệ thống kiến trúc trang trí thời Nguyễn. Cấu trúc
lăng thường có la thành, nghi môn, tượng chầu hai bên, trụ biểu, nhà bia, hồ,
cầu, điện, cổng tam quan được thể hiện một cách hợp lý, hài hòa và đầy sinh
động. Trong đó việc lựa chọn các hoa văn họa tiết kiến trúc là vấn đề mà các
nghệ nhân đặt lên hàng đầu trong việc đưa vào trang trí cung đình.