Luận án nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về phẩm chất, năng lực của nhà giáo; chủ trương, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về phẩm chất, năng lực của cán bộ quân đội.
Luận án được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của khoa học Tâm lý học với các nguyên tắc tiếp cận như: Nguyên tắc tiếp cận hoạt động; nguyên tắc tiếp cận hệ thống; nguyên tắc tiếp cận phát triển; nguyên tắc tiếp cận nhân cách.
Nguyên tắc tiếp cận hoạt động: Tâm lý con người được biểu hiện trong hoạt động và là thành phần tất yếu của hoạt động, đóng vai trò định hướng và điều khiển hoạt động; đồng thời, thông qua hoạt động, tâm lý – ý thức con người được này sinh, hình thành và phát triển. Cách tiếp cận này chỉ đạo khi nghiên cứu KNNCKH của giảng viên KHXH&NV ở các trường sĩ quan quân đội, cần nhìn nhận KNNCKH được hình thành phát triển và biểu hiện thông qua hoạt động và kết quả hoạt động NCKH. Để phát triển và nâng cao KNNCKH phải gắn với tổ chức các hoạt động NCKH. Đồng thời, để đánh giá KNNCKH phải đánh giá bằng kết quả hoạt động/hành động NCKH của giảng viên.
Nguyên tắc tiếp cận hệ thống: Nguyên tắc này chỉ đạo trong quá trình nghiên cứu phải thấy được các biểu hiện KNNCKH của giảng viên có mối quan hệ qua lại, tác động, bổ trợ lẫn nhau tạo nên KNNCKH của giảng viên. KNNCKH của giảng viên KHXH&NV ở các trường sĩ quan quân đội nằm trong hệ thống các nhiệm vụ chính trị trung tâm, chịu sự chi phối bởi các yếu tố khác; đồng thời nó là kỹ năng phức hợp, là một hệ thống gồm các kỹ năng thành phần có mối quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại, bổ trợ lẫn nhau tạo nên KNNCKH của giảng viên. Đồng thời, KNNCKH của giảng viên cũng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Vì vậy, để có thể nghiên cứu đầy đủ, toàn diện và đề ra được những biện pháp tâm lý – xã hội phù hợp nâng cao KNNCKH cho giảng viên cần phải có sự tiếp cận hệ thống.
Nguyên tắc tiếp cận phát triển: Mọi hiện tượng tâm lý đều có quá trình nảy sinh, vận động và phát triển không ngừng, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện chứ không phải là cái cố định và bất biến. Cách tiếp cận này chỉ ra, KNNCKH của giảng viên KHXH&NV ở các trường sĩ quan quân đội không phải là cái có sẵn mà nó được hình thành và phát triển thường xuyên, liên tục trong thực tiễn hoạt động NCKH của họ. Theo đó, trong nhìn nhận, đánh giá KNNCKH của giảng viên cần phải nhìn nhận, đánh giá trong cả quá trình và chất lượng sản phẩm hoạt động NCKH của họ.
Nguyên tắc tiếp cận nhân cách: Nghiên cứu tâm lý con người theo quan điểm tiếp cận nhân cách đòi hỏi phải nhìn nhận mỗi người cụ thể tham gia trực tiếp vào hoạt động và giao tiếp trong môi trường hoạt động quân sự, tiếp cận với những con người cụ thể đang sống và hoạt động. Cách tiếp cận này chỉ đạo quá trình nghiên cứu luận án phải tiếp cận một cách toàn diện nhân cách của giảng viên theo chuẩn mực chung về phẩm chất, năng lực của người giảng viên ở nhà trường quân đội và tuân theo những yêu cầu về chức trách, nhiệm vụ của người giảng viên. Do đó, trong nhìn nhận, đánh giá KNNCKH của giảng viên cần phải nhìn nhận, đánh giá các mặt, làm rõ cả mặt ưu điểm và mặt hạn chế về KNNCKH của giảng viên KHXH&NV ở các trường sĩ quan quân đội.