Nước là nguồn gốc của mọi sự sống trên trái đất, là cốt lõi của sự phát
triển bền vững ở mỗi quốc gia. Với ý nghĩa và giá trị cực kỳ quan trọng của
nước như vậy, vấn đề bảo vệ, giữ gìn nguồn nước sạch phải trở thành một trong
những chính sách quan trọng hàng đầu của mỗi quốc gia, đặc biệt là với những
nước đang phát triển như Việt Nam. Trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, bảo vệ
môi trường nước mang tính chiến lược quan trọng cốt lõi trong đó vấn đề kiểm
soát ô nhiễm nước có ý nghĩa và đóng vai trò quyết định. Nhận thức sâu sắc về
tầm quan trọng của môi trường nước, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến vấn
đề xây dựng và thực thi pháp luật bảo vệ môi trường nói chung, kiểm soát ô
nhiễm môi trường nước nói riêng. Tuy nhiên, trong giai đoạn phát triển kinh tế
những năm vừa qua của đất nước ta, chất lượng nước mặt ở Việt Nam đang trên
đà suy thoái nghiêm trọng. Đó là do tình trạng ô nhiễm nước ở các địa phương
đang ngày càng lan rộng, mức độ ô nhiễm nước mặt ngày càng nặng nề hơn.
Việc phòng ngừa, ngăn chặn ô nhiễm và kiểm soát môi trường nước tỏ ra thiếu
hiệu quả. Việc xử lý các hành vi gây ô nhiễm nước, vi phạm pháp luật về bảo vệ
môi trường nước chưa nghiêm.
Tình trạng nước mặt bị ô nhiễm đã gây tác hại không nhỏ cho sản xuất,
kinh tế, là nguồn gốc của nhiều bệnh tật làm ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của
người dân. Một loạt các vụ việc gây ô nhiễm nước nghiêm trọng như việc công
ty Vedan xả nước thải chưa xử lý gây ô nhiễm sông Thị Vải năm 2008, vụ việc ô
nhiễm môi trường biển tại khu công nghiệp Vũng Áng-Formosa năm 2016 hay ô
nhiễm nguồn nước sinh hoạt do công ty nước sạch Sông Đà cung cấp làm ảnh
hưởng đến hàng chục vạn hộ dân Hà Nội năm 2019 đã gây bức xúc trong dư
luận, làm xói mòn niềm tin vào tính nghiêm minh của pháp luật và đặt ra câu hỏi
về sự chặt chẽ trong quy định pháp luật. Đó là những hồi chuông báo động cảnh
tỉnh và là những bài học vô cùng đắt giá đối với các cơ quan nhà nước trong bảo
vệ môi trường, kiểm soát ô nhiễm môi trường nước. Thực tiễn đó cũng cho thấy
rằng, hiện đang có những bất cập, khiếm khuyết lớn không chỉ trong chấp hành2
thực thi pháp luật mà còn biểu hiện trong hệ thống văn bản pháp luật về bảo vệ
môi trường nói chung, bảo vệ môi trường nước nói riêng.