Cùng với sự tồn tại của hệ thống pháp luật, giải thích pháp luật (GTPL) là hoạt động
không thể thiếu trong quá trình thực thi pháp luật của mỗi quốc gia. Một sinh viên muốn
hiểu thấu đáo điều luật, một luật sư muốn bảo vệ lợi ích của thân chủ, một nhà chức trách
muốn giải quyết tranh chấp sẽ nhận ra tầm quan trọng của hoạt động GTPL. Trong ba
hình thức pháp luật cơ bản: tập quán pháp, tiền lệ pháp và văn bản quy phạm pháp luật
(VBQPPL), thì VBQPPL là hình thức pháp luật phổ biến nhất hiện nay. Tuy nhiên, câu
chữ trong VBQPPL khó có thể diễn đạt chuẩn xác ý chí của chủ thể ban hành. Người dự
thảo VBQPPL cũng không thể dự trù đầy đủ và chính xác các tình huống có thể xảy ra
trong cuộc sống. Vì vậy, giải thích văn bản quy phạm pháp luật (GTVBQPPL) luôn là công
cụ đắc lực đảm bảo tính minh bạch cho pháp luật thành văn, là vấn đề rất quan trọng của
xã hội dân chủ và nhà nước pháp quyền. Mặc dù vậy, hoạt động GTVBQPPL nên giao cho
chủ thể nào và nên được tiến hành theo cách thức nào vẫn là vấn đề cần bàn luận.
Theo nguyên tắc phân quyền đang được áp dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới
thì nhánh lập pháp có quyền làm luật, nhánh hành pháp có quyền thực thi pháp luật và
nhánh tư pháp có quyền GTPL. Thực tế diễn ra qua nhiều thế kỷ và nhiều quốc gia cho
thấy, cả ba nhánh lập pháp, hành pháp và tư pháp đều có tham gia GTVBQPPL trong quá
trình triển khai thực hiện chức năng được phân giao.1 Cụ thể, lập pháp giải thích làm rõ
nghĩa của các thuật ngữ pháp lý được sử dụng ngay trong chính VBQPPL mà cơ quan lập
pháp ban hành, hành pháp GTVBQPPL trong quá trình ban hành các quyết định hành
chính. So với GTVBQPPL của nhánh lập pháp và hành pháp thì giải thích của tòa án là
giải thích cuối cùng, gắn liền với chức năng ban hành phán quyết của cơ quan này. Do
ngôn ngữ của luật thành văn mang tính khái quát cao, có thể tối nghĩa, có thể đa nghĩa
nhưng lại không thể nào điều chỉnh tất cả các vụ việc xảy ra nên tòa án thường không chắc
chắn về nội dung, ý nghĩa của các quy định thành văn để áp dụng chúng vào giải quyết các
vụ việc cụ thể. Do đó, gắn liền với quá trình tòa án thực hiện chức năng xét xử chính là
hoạt động GTVBQPPL của tòa án và giải thích này có giá trị pháp lý ràng buộc. Tính tất
yếu của hoạt động GTVBQPPL của tòa án được học giả người Ý, Ascarelli khẳng định
như sau: “Một quy tắc chỉ đơn thuần là câu chữ mà thẩm phán phải giải thích. Nó chỉ thật
sự trở thành quy tắc theo nghĩa ràng buộc chỉ khi nào nó được giải thích và áp dụng vào
trường hợp cụ thể”.