Văn chương là một hình thái ý thức thẩm mĩ xã hội, có đối tượng, có nội dung
và phương thức thể hiện riêng. Việc nghiên cứu hệ thống thẩm mĩ trong sáng tác văn
chương là một vấn đề mang tính học thuật, bởi qua sự phân tích, lý giải quy luật sản
sinh, diễn biến của các yếu tố thẩm mĩ như sự biểu hiện của chủ thể thẩm mĩ, khách
thể thẩm mĩ và các phương diện, quan niệm và ký hiệu mang tính thẩm mĩ sẽ góp
phần đánh giá một cách khách quan, khoa học về tác phẩm và sự nghiệp văn chương
của tác gia.
Văn học giai đoạn nửa cuối thế kỷ XVIII – nửa đầu thế kỷ XIX là giai đoạn phát
triển rực rỡ và có nhiều thành tựu quan trọng trong lịch sử văn học trung đại Việt
Nam. Đây cũng là giai đoạn ghi dấu tên tuổi của nhiều tác gia lớn mà quan niệm thẩm
mĩ của họ đã để lại dấu ấn trong dòng chảy văn chương nước ta. Trong đó, Nguyễn
Công Trứ là tác gia tiêu biểu. Văn chương của ông có giọng điệu riêng, phong cách
độc đáo.
Nguyễn Công Trứ sáng tác nhiều thể loại khác nhau, ở mỗi thể loại đều có giá
trị nổi bật về tư tưởng và nghệ thuật. Các trước tác của ông đã phần nào thể hiện được
tâm tư, khát vọng và mưu cầu của con người cá nhân trong đời sống xã hội đương
thời. Việc nghiên cứu hệ thống thẩm mĩ trong sáng tác của Nguyễn Công Trứ không
chỉ góp phần làm rõ những đặc điểm tư tưởng mà còn góp phần làm sáng tỏ những
đặc trưng thẩm mĩ, giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật trong các trước tác.
Sáng tác văn chương của Nguyễn Công Trứ bắt nguồn từ mối quan hệ giữa chủ
thể sáng tạo và hiện thực; nội dung tác phẩm phản ánh đời sống bằng hình thức nghệ
thuật độc đáo, được soi chiếu bởi lý tưởng, cảm xúc của tác giả. Tìm hiểu sáng tác
của Nguyễn Công Trứ dưới góc độ thẩm mĩ sẽ góp phần làm rõ hơn về cái đẹp trong
văn chương của ông.