Hơn 30 năm đổi mới, du lịch Việt Nam là một ngành kinh tế có vị trí, vai trò
quan trọng với tốc độ tăng trưởng nhanh so với nhiều nước trên thế giới. Du lịch
không chỉ mang lại thu nhập cho nền kinh tế, tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người
dân địa phương mà còn góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và xuất khẩu
tại chỗ, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam. Ngành du lịch đã đóng góp
từ 6% – 9,2% GDP cho nền kinh tế, tạo ra hơn 3 triệu việc làm cho lao động ở các địa
phương. Chính vì vậy, phát triển du lịch (PTDL) có ý nghĩa to lớn đối với quá trình
phát triển kinh tế xã hội (KTXH) của đất nước. Theo Nghị quyết 08 – NQ/TW khoá
XII của Bộ Chính trị đã khẳng định cần PTDL trở thành ngành kinh tế mũi nhọn là
định hướng chiến lược quan trọng để phát triển đất nước, tạo động lực thúc đẩy phát
triển các ngành, lĩnh vực khác [4]. Với vai trò quan trọng như trên thì một trong
những giải pháp đã được Đảng và Nhà nước ta đưa ra là hoàn thiện hệ thống cơ chế,
chính sách tài chính phù hợp và đột phá nhằm PTDL thành ngành kinh tế mũi nhọn,
đáp ứng yêu cầu, tính chất của ngành kinh tế tổng hợp, hoạt động theo cơ chế thị
trường. Ngoài ra, các cơ chế, chính sách tài chính đưa ra nhằm huy động tối đa nguồn
lực xã hội để đầu tư PTDL theo định hướng cơ cấu lại ngành du lịch phát triển bền
vững (PTBV).
Thanh Hóa là tỉnh ven biển nằm ở khu vực Bắc Trung Bộ của Việt Nam, có địa
bàn kinh tế rộng lớn, có nhiều điều kiện thuận lợi để PTDL nội địa và quốc tế do có
hệ thống giao thông thuận tiện và đa dạng các loại hình đường bộ, đường sắt Bắc –
Nam, đến cửa khẩu quốc tế với Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào, Sân bay Thọ Xuân,
cảng nước sâu Nghi Sơn. Khoảng cách địa lý không quá lớn giữa Thanh Hoá với
Thủ đô Hà Nội là lợi thế để thu hút khách du lịch từ một trong những thị trường du
khách lớn nhất cả nước. Bên cạnh đó, Thanh Hoá có hệ thống tài nguyên du lịch vô
cùng đa dạng, phong phú có giá trị quốc tế và quốc gia với một số điểm đến đã có
thương hiệu nổi tiếng như biển Sầm Sơn, Khu di tích lịch sử Lam Kinh, Thành Nhà
Hồ, Suối cá Cẩm Lương Những năm qua, ngành du lịch đã có những bước phát
triển mạnh mẽ, góp phần quan trọng vào quá trình phát triển KTXH của tỉnh Thanh
Hoá. Giai đoạn 2014 – 2020 du lịch đóng góp 5,95% tổng sản phẩm trên địa bàn, tạo2
ra 24.120 việc làm, đóng góp 2.684 tỷ đồng và chiếm 2,76% trong tổng thu NSNN.
Ngành du lịch Thanh Hoá đã đạt được những thành tựu quan trọng như trên là do
chính quyền Trung ương và địa phương đã coi trọng đầu tư PTDL bền vững. Trong
đó, giải pháp quan trọng được chính quyền áp dụng là việc sử dụng các giải pháp tài
chính Nhà nước điển hình là chi NSNN, các ưu đãi về thuế và tín dụng Nhà nước.
Tuy nhiên, việc sử dụng các giải pháp tài chính nêu trên chưa thực sự đạt hiệu quả,
ngành du lịch của tỉnh đã có sự tăng trưởng và phát triển, song sự phát triển đó chưa
thực sự bền vững, đó là do hệ thống cơ sở hạ tầng (CSHT) chưa thực sự đồng bộ,
nguồn nhân lực (NNL) du lịch chưa được đào tạo thường xuyên, hoạt động tuyên
truyền quảng bá xúc tiến du lịch chưa có sự đột phá, hệ thống sản phẩm du lịch
(SPDL) chưa phát triển đa dạng, chất lượng cao Có nhiều nguyên nhân dẫn đến
hiện tượng trên, song có thể thấy một trong các nguyên nhân quan trọng là do việc sử
dụng các giải pháp tài chính của nhà nước còn thiếu đồng bộ, còn thiếu vốn đầu tư
của NSNN và các cơ chế khuyến khích về tài chính của Nhà nước chưa đủ mạnh để
thu hút các nguồn lực đầu tư khác vào PTDL bền vững của tỉnh. Trước thực tiễn đó,
việc nghiên cứu nhằm hoàn thiện các giải pháp tài chính nhằm thúc đẩy PTDL tỉnh
Thanh Hoá bền vững là yêu cầu cấp thiết cần đặt ra.