Qua hơn 25 năm phát triển các mô hình khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế (KKT) ở nước ta; đến nay, cả nước có 26 khu kinh tế cửa khẩu, 16 khu kinh tế ven biển đang tiếp tục đóng góp tích cực vào phát triển KT – XH. Nhìn rộng trên thế giới, Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu của quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế. Nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ như: Trung Quốc, Hàn Quốc, các Tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất, Malaysia, Singapore,. đã triển khai và áp dụng thành công nhiều mô hình khu kinh tế như đặc khu kinh tế, khu kinh tế tự do, khu thương mại tự do Các khu kinh tế được xây dựng đều có chung mục đích nhằm thu hút các nguồn lực (công nghệ hiện đại, nguồn vốn, nhân tài, ý tưởng phát triển.) từ bên ngoài nhằm tạo ra những cực tăng trưởng, kích hoạt các vùng kinh tế, nền kinh tế phát triển. Khu kinh tế cũng đồng thời là nơi thử nghiệm các thể chế, cơ chế, chính sách mới kỳ vọng tạo đột phá. Quảng Ninh – tỉnh địa đầu vùng Đông Bắc Tổ quốc, vị trí địa chiến lược “có một không hai” tiếp tục có bước phát triển KT – XH nhanh, ổn định, đang hướng tới trở thành “một địa bàn động lực, xứng đáng là cực tăng trưởng quan trọng của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ” Đặc biệt trong những năm gần đây, Quảng Ninh đã chủ động, sáng tạo trong đổi mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế, mở ra nhiều cơ hội mới cho tỉnh. Từ mô hình thí điểm một số cơ chế chính sách ở khu vực cửa khẩu Móng Cái (năm 1996), Quảng Ninh đã đẩy nhanh phát triển mô hình khu kinh tế cửa khẩu và khu kinh tế ven biển. Phát triển các khu kinh tế đã và đang có hiệu quả tác động tích cực, mở rộng giao lưu kinh tế quốc tế, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo ra những chuyển biến về đời sống xã hội, nhất là khu vực cửa khẩu, khu vực ven biển.K2 Tuy nhiên, các khu kinh tế ở Quảng Ninh nói riêng, cả nước nói chung chưa đạt được thành công như mong đợi. Những khó khăn, hạn chế chung là: (1) mô hình quản lý còn bất cập, mô hình phát triển chưa đạt hiệu quả mong muốn; (2) số lượng và chất lượng đầu tư thấp; số lượng các nhà đầu tư chiến lược, vốn đầu tư, chất lượng công nghệ, chất lượng nguồn nhân lực chưa cao; (3) công tác giải phóng mặt bằng, cơ sở hạ tầng còn nhiều vướng mắc, bất cập; (4) thiếu tính liên kết chuỗi giá trị, liên kết ngành, liên kết vùng; (5) cơ chế, chính sách còn có vướng mắc, cần tiếp tục hoàn thiện Quá trình hội nhập quốc tế và sự phát triển nhanh của cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện nay có ý nghĩa quan trọng cho sự phát triển khu kinh tế ở nước ta. Yêu cầu thực tiễn đó đòi hỏi phải có đánh giá đầy đủ, nhìn nhận khách quan, tổng kết thực tiễn sâu sắc, vận dụng cơ sở lý luận nghiêm túc và cơ sở pháp lý linh hoạt để phát triển các mô hình khu kinh tế, đặc biệt là đối với những địa phương đang có những chuyển mình mạnh mẽ như tỉnh Quảng Ninh. Để các khu kinh tế của tỉnh Quảng Ninh phát triển bền vững, đáp ứng mục tiêu phát triển KT – XH của địa phương, cần thiết phải xây dựng được mô hình khu kinh tế phù hợp. Chính vì vậy, chủ đề: “Đổi mới mô hình phát triển khu kinh tế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong hội nhập kinh tế quốc tế” được nghiên cứu sinh lựa chọn làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ, chuyên ngành Kinh tế phát triển tại Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương.