Lý luận chính trị là sự tổng kết, khái quát, và đánh giá trong lĩnh vực chính trị, phản ánh mối quan hệ giữa các giai cấp trong việc giành, giữ, và thực thi quyền lực. LLCT có thể được hiểu như là hệ thống tri thức về lĩnh vực chính trị, thể hiện thái độ và lợi ích của các giai cấp đối với quyền lực nhà nước trong một xã hội có sự phân hoá giai cấp. LLCT là kết quả của hoạt động nghiên cứu khoa học và thực tiễn chính trị của nhiều người qua nhiều thế hệ. Chẳng hạn, lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin là bộ phận nền tảng và cốt lõi trong LLCT của giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới trong cuộc đấu tranh để loại bỏ áp bức, bóc lột và bất công, nhằm xây dựng một xã hội đáp ứng đúng nhu cầu và nguyện vọng của nhân dân.
Về mặt cấu trúc, LLCT thường được xem xét bởi sự hợp thành từ 3 phương diện có mối quan hệ tương tác. Thứ nhất, đời sống chính trị, thực tiễn chính trị trong xã hội và hoạt động chính trị của con người được lấy làm đối tượng nghiên cứu LLCT chính là toàn bộ thực tiễn chính trị được lý luận hóa và khoa học hóa các kinh nghiệm chính trị. Theo đó, LLCT phải rất chú trọng phân tích khoa học các kinh nghiệm chính trị trong thực tiễn, nhưng phải vượt qua chủ nghĩa kinh nghiệm thông tục, thực dụng để nâng kinh nghiệm chính trị lên trình độ LLCT. Thứ hai, LLCT là hệ thống các tri thức khoa học về lĩnh vực chính trị ở cấp độ lý luận. Hệ thống tri thức khoa học hình thành nên nội dung của LLCT, không chỉ chứa đựng tri thức chuyên sâu mà còn kết hợp tri thức liên ngành, bao quát toàn bộ lĩnh vực chính trị, một trong bốn lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội, cùng với kinh tế, văn hóa, và xã hội. Thứ ba, LLCT có thể hiểu như là phương diện chính trị của các lĩnh vực hoạt động khác trong xã hội như kinh tế, văn hóa, và xã hội. Điều này nghĩa là LLCT biểu hiện phương diện chính trị của kinh tế, văn hóa và các vấn đề xã hội, thể hiện qua lý luận, quan điểm, nguyên tắc và định hướng từ chủ thể quyền lực chính trị, đảm bảo sự phát triển theo đúng hướng đã xác định.