Cơ cấu thu ngân sách nhà nước (NSNN) là yếu tố quan trọng quyết định sự bền
vững, an toàn của nền tài chính quốc gia. Điều chỉnh cơ cấu thu ngân sách nhằm duy
trì nguồn thu bền vững có tác động không nhỏ trong việc giữ gìn an toàn vĩ mô của
nền kinh tế trước những cú sốc trong và ngoài nước. Sự ổn định, hợp lý của cơ cấu thu
ngân sách vừa phản ánh sự ổn định và phát triển của thu NSNN, vừa là yếu tố tác động
đến sự ổn định kinh tế xã hội. Bởi vậy, cơ cấu thu NSNN theo hướng thu NSNN bền
vững là vấn đề lý luận quan trọng luôn cần được nghiên cứu hoàn thiện cùng với quá
trình phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia.
Diễn biến những năm gần đây cho thấy, rất nhiều quốc gia đang phải đối mặt với
một số rủi ro tài khóa nhất định, đặc biệt là khi xét từ tầm nhìn trung và dài hạn. Đó là
tình trạng thu ngân sách phụ thuộc vào những nguồn thu không ổn định, bội chi ngân
sách kéo dài và sự gia tăng liên tục của nợ công. Kinh nghiệm của nhiều nước trên thế
giới đã cho thấy sự chậm trễ trong việc nghiên cứu và đưa ra chính sách đúng đắn
nhằm thực hiện củng cố tài khóa, đảm bảo sự bền vững của cơ cấu ngân sách nhà nước
có thể gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đối với nền kinh tế.
Để có thể xây dựng nền tài chính quốc gia phát triển bền vững, điều quan trọng
trước hết là phải ổn định tài khóa, đảm bảo thu ngân sách bền vững, dựa vào một cơ
cấu thu mà ở đó nguồn thu từ các hoạt động sản xuất – kinh doanh và tiêu dùng trong
nước là nền tảng. Các nguồn thu từ hoạt động xuất nhập khẩu và khai thác tài nguyên
khoáng sản cần từng bước giảm dần cùng với quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh
tế quốc tế cũng như quá trình thay đổi mô hình tăng trưởng kinh tế. Trong thu nội địa
phải đảm bảo cơ cấu hợp lý giữa thu thường xuyên và thu không thường xuyên, giữa
thu từ thuế và các khoản thu ngoài thuế, giữa thuế gián thu và thuế trực thu Cơ cấu
thu ngân sách là yếu tố quan trọng nhất quyết định sự bền vững của thu NSNN.