Trong những năm qua, gia đình Việt Nam nói chung, gia đình ở khu vực
nông thôn đồng bằng sông Hồng nói riêng, theo xu thế chung của quá trình
hội nhập đã và đang trải qua những biến đổi mạnh mẽ trên nhiều chiều cạnh,
liên quan tới tính cố kết và mức độ bền vững của cấu trúc gia đình. Trong đó,
quá trình biến đổi xã hội, đặc biệt là quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đã tác động mạnh mẽ làm thay đổi cấu trúc gia đình. Đối với Việt Nam cũng
như các nước đang phát triển khác, khi nền kinh tế ngày càng phát triển thì
ảnh hưởng của nó đến mô hình cấu trúc gia đình càng đa dạng và phức tạp.
Trong bối cảnh xã hội đang biến đổi nhanh, cấu trúc của gia đình không thể
không biến đổi nếu như nó muốn thích nghi. Một trong những yếu tố liên
quan và có ảnh hưởng đến cấu trúc của gia đình Việt Nam hiện nay là quá
trình già hóa dân số.
Đầu tiên là mức sinh ngày càng giảm, trong vòng 30 năm qua tổng tỷ
suất sinh (TFR) của Việt Nam đã giảm gần một nửa, từ 3,8 con/phụ nữ vào
năm 1989 xuống còn 2,09 con/phụ nữ vào năm 2019. Vào năm 1979, số con
trung bình của mỗi cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ là 5,43 con, đến năm
2005 giảm xuống còn 2,1 và dao động quanh mức sinh thay thế này từ đó đến
nay. Điều này có nghĩa là nếu như trước đây tính trung bình gần 3 người con
chịu trách nhiệm phụng dưỡng 01 người già thì hiện nay chỉ còn 01 người con
chịu trách nhiệm phụng dưỡng 01 người cao tuổi [89;90]. Cùng với đó, quy
mô gia đình Việt Nam có xu hướng không ngừng nhỏ đi, đồng thời cấu trúc
của gia đình cũng ngày càng đơn giản hơn theo hướng hạt nhân hóa (gia đình
chỉ gồm vợ chồng và các con chưa trưởng thành).