Hơn 70% bề mặt trái đất được bao bọc bởi biển và đại dương nên từ rất sớm, con người đã biết thám hiểm, chinh phục và mở ra các tuyến đường vận tải quốc tế phục vụ cho nhu cầu giao thông, thương mại. Ngành hàng hải càng phát triển, càng đối diện với nhiều hiểm họa an ninh, đặc biệt là cướp biển, khủng bố, vận chuyển trái phép ma túy bằng đường biển, người trốn theo tàu và các tội phạm khác trên biển. Bên cạnh đó, xuất hiện ngày càng nhiều những tranh chấp về chủ quyền và quyền chủ quyền giữa các quốc gia, tiềm ẩn nguy cơ xảy ra xung đột vũ trang, từ đó đe dọa an ninh tuyến đường vận tải biển, đe dọa quyền tự do hàng hải. Trong nỗ lực tìm kiếm các giải pháp nhằm quản lý, bảo đảm an ninh hàng hải, Liên Hợp quốc, Tổ chức hàng hải quốc tế (IMO), các tổ chức quốc tế khu vực đã soạn thảo, ban hành nhiều văn bản pháp lý về an ninh hàng hải đối với tàu biển, cảng biển, tạo cơ sở cho các quốc gia thành viên nội luật hóa và thực thi trong hệ thống pháp luật quốc gia. Là một quốc gia ven biển có đường bờ biển trải dài theo chiều dài đất nước, Việt Nam từ thủa sơ khai đã sớm hình thành các thương thuyền với nhiều hải cảng sầm uất. Trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, ngành hàng hải đã đóng góp vai trò quan trọng cho sự phát triển kinh tế đất nước, từng bước khẳng định vị thế của một ngành kinh tế mũi nhọn giúp Việt Nam “hướng ra biển, làm giàu từ biển”. Nhận thức rõ vai trò của tăng cường bảo đảm an ninh tàu biển, cảng biển đối với sự phát triển của ngành hàng hải, Việt Nam đã sớm phê chuẩn và gia nhập rất nhiều các công ước quốc tế về an ninh hàng hải đồng thời ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để nội luật hóa và thi hành các công ước quốc tế về an ninh hàng hải mà Việt Nam đã phê chuẩn, tham gia. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam hiện hành thực sự đang thiếu vắng các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh trực tiếp về an ninh hàng hải đối với tàu biển, cảng biển. Một số văn bản quy phạm pháp luật còn chưa rõ ràng, chồng chéo, mâu thuẫn, gây khó khăn trong thực tiễn thi hành