Khi nền kinh tế nước ta phải đối mặt với những khó khăn to lớn: trong khi nhiều tiềm năng chưa được phát huy thì sản xuất trì trệ, đình đốn; đầu tư giảm mạnh; hoàng hóa khan hiếm; lạm phát ngày một gia tăng; nhiều lao động không có việc làm hoặc thiếu việc làm; đời sống của nhân dân không được cải thiện, thậm chí có mặt còn giảm sút; tình hình xã hội có nhiều diễn biến phức tạp; Nhìn một cách tổng thể khi đó nền kinh tế thiếu động lực phát triển; một bộ phận không nhỏ người lao động và cán bộ quản lý bộ phận không nhỏ người lao động và cán bộ quản lý không quan tâm tới việc phát triển sản xuất, kinh doanh, do vậy năng suất lao động vốn đã thấp lại càng giảm sút, làm cho nền kinh tế ngày càng suy thoái. Trước tình hình trên, Đảng và Nhà nước đã quyết định thành lập Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương và giao cho Viện nhiệm vụ tổng kết tình hình thực tế, nghiên cứu lý luận, tìm ra những định hướng và giải pháp phá bỏ những cái lỗi thời của cơ chế quản lý cũ, xây dựng cơ chế quản lý mới phù hợp với tình hình thực tế của đất nước và xu thế chung của thờ đại nhằm từng bước xoay chuyển tình thế, tạo ra động lực mới cho phát triển đất nước. Việc còn có nhiệm vụ tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trung cao cấp của trung ương, tỉnh và huyện nhằm trang bị cho số cán bộ này những kiến thức mới về quản lý kinh tế và truyền đạt những tư tưởng mới của Đảng và nhà nước về đổi mới kinh tế và quản lý kinh tế. Viện đã đưa ra những nghị quyết và những quyết định mang tính đột phá mạnh mẽ vào cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp và đã thực sự góp phần quan trọng tạo ra động lực mới cho phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Từ những năm mới chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, viện được chính phủ giao chủ trì xây dựng 6 dự án luật trình Quốc Hội xem xét và ban hành, đó là: Luật công ty, luật doanh nghiệp tư nhân; luật khuyến khích đầu tư trong nước; luật doanh nghiệp nhà nước; luật hợp tác xã; luật phá sản doanh nghiệp. Cùng với các Luật khác, những luật này góp phần vào việc hình thành và hoàn thiện môi trường pháp lý cho các hoạt động kinh tế trong nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý kinh tế tuy chỉ thực hiện đến năm 1990 nhưng đã có những đóng góp tích cực vào sự nghiệp đổi mới của đất nước. Hơn 10000 cán bộ chủ chốt trong bộ máy nhà nước từ cấp trung ương đến cấp huyện, doanh nghiệp nhà nước và một số trường đại học, viện nghiên cứu khoa học đã đước bồi dưỡngnâng cao kiến thức tại trường quản lý kinh tế trung ương và tại Liên xô(cũ). Những tư tưởng cốt lõi của Lênin trong chính sách kinh tế mới và những tư tưởng đổi mới của Đảng và Nhà nước ta về kinh tế và quản lý kinh tế đã được đội ngũ cán bộ thống nhất nhân thức đúng đắn, sâu sắc. Kết quả này đã góp phần tạo ra những thành tựu quan trọng trong công cuộc đổi mới của đất nước ta.