Người Mường là một dân tộc có lịch sử hình thành từ rất sớm ở Tây
Bắc, Việt Nam.Trong quá trình hình thành và phát triển, người Mường đã
sáng tạo nên những giá trị văn hóa độc đáo, mang bản sắc tộc người, trong đó
có kho tàng văn học dân gian nói riêng khá phong phú và đồ sộ cả về số
lượng, thể loại và nội dung phản ánh. Những sáng tạo ấy của dân tộc Mường
đã đóng góp lớn cho nền văn hóa chung của nước ta ngày càng trở nên phong
phú hơn.
Nói đến người Mường, văn hóa Mường không thể không kể đến nền
văn hóa dân gian phong phú và đặc sắc. Nó phản ánh một cách sinh động đời
sống tinh thần và những sáng tạo to lớn của dân tộc Mường. Trong nền văn
hóa dân gian Mường nổi bật lên là ba thể loại: Sử thi thần thoại với tác phẩm
Đẻ đất đẻ nước; truyện thơ với các tác phẩm tiêu biểu như Chàng Lú – nàng
Ủa, Nàng Nga Hai mối, Út Lót – Hồ Liêu và Rằng Thường (dân ca) với các
loại: Rằng Thường chúc, Rằng Thường kể, Rằng Thường Sắc bùa, Rằng
Thường giao duyên.
Rằng Thường là một trong những thể loại dân ca tiêu biểu của dân tộc
Mường nói chung và người Mường tại xã Ngọc Lâu, huyện Lạc sơn, tỉnh Hòa
Bình nói riêng. Rằng Thường là những lời chúc tốt lành, ý nghĩa khi gặp gỡ
nhau trong những cuộc vui, là những lời tâm tình, thăm hỏi ý tứ của những cô
gái, chàng trai Mường dành cho nhau. Hơn nữa, Rằng Thường còn chứa đựng
những giá trị sống, những phong tục tập, tập quán tốt đẹp của dân tộc, góp
phần hình thành bản sắc văn hóa Mường trong cộng đồng quốc gia dân tộc
Việt Nam.
Qua khảo sát, tôi chọn đề tài Rằng Thường của người Mường ở xã
Ngọc Lâu, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình làm khóa luân tốt nghiệp vì:6
Ý nghĩa khoa học của đề tài: Nghiên cứu về Rằng Thường để hiểu thêm
về một loại hình dân ca tiêu biểu, đặc sắc của người Mường. Bên cạnh đó,
Rằng Thường của người Mường hiện nay ít có những công trình nghiên cứu
sâu, cụ thể, chi tiết. Vì vậy, việc nghiên cứu góp phần làm rõ những đặc điểm
về phương thức sinh hoạt cũng như nội dung của từng loại Rằng Thường
trong dân ca Mường, từ đó xác định được những giá trị của Rằng Thường nói
riêng và văn hóa cổ truyền của dân tộc Mường nói chung trong tổng thể nền
văn hóa dân tôc Việt Nam là một trong việc làm quan trọng và cần thiết.
Ý nghĩa thực tiễn của đề tài: Hiện nay, Rằng Thường đang bị mai một
nhanh chóng trong sinh hoạt văn hóa của người Mường ở Việt Nam nói
chung và người Mường ở xã Ngọc Lâu, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình nói
riêng. Nó không còn được diễn thường xuyên, phổ biến như trước. Các làn
điệu Rằng Thường giờ chỉ còn tồn tại ở tầng lớp người có tuổi trong cộng
đồng mà ít được giới trẻ quan tâm, hưởng ứng, điều đó có nghĩa những giá trị
văn hóa mang bản sắc tộc người cũng dần bị mất theo. Vì vậy, việc nghiên
cứu một cách toàn diện, đề xuất những giải pháp hợp lý, hiệu quả nhằm bảo
tồn và phát huy các giá trị văn hóa quý giá của Rằng Thường trong đời sống
tinh thần của người Mường hiện nay là một việc làm cần thiết.