Cùng với sự phong phú về điều kiện tự nhiên, Việt Nam còn là quốc gia
có bề dày lịch sử văn hóa, trong đó lễ hội là một trong những di sản văn hóa có
giá trị gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của đất nước.
Lễ hội là một nét sinh hoạt văn hóa dân gian, đây cũng là một thành tố
quan trọng góp phần tạo nên bức tranh văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Lễ hội
là bảo tàng sống về đời sống của ông cha ta ngày xưa, về văn hóa đặc thù của
dân tộc đã được lưu truyền, kế thừa qua nhiều thế kỷ, được tái hiện lại một cách
sinh động nhất, giúp cho chúng ta – thế hệ sau này hiểu được một phần về đời
sống tinh thần của ông cha, đồng thời tác động mạnh mẽ vào tâm linh, vào việc
khuôn đúc tâm hồn và vun đắp cho tính cách, con người Việt Nam xưa và thế hệ
mai sau. Không những thế, lễ hội còn tô đậm thêm truyền thống “uống nước nhớ
nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, một truyền thống tốt đẹp và quý báu của con
người Việt Nam.
Từ xưa đến nay lễ hội là dịp để con người tìm đến với nhau, cùng cộng
cảm và cộng mệnh. Mỗi người tham gia lễ hội đều có sự đồng điệu, cộng hưởng
chung trong tâm hồn và có mối đồng cảm dân tộc như tưởng nhớ tổ tiên, biết ơn
những người anh hùng đã có công dựng nước, dựng làng và cùng chia sẻ với
nhau một tinh thần bình đẳng, dân chủ, không có sự phân biệt sang, hèn để cầu
cho sự sinh sôi giống loài (con người, gia súc, cây trồng), cùng ca ngợi, hưởng
thụ thành quả lao động và cùng vui chơi, giải trí. Người ta tin rằng, thiên nhiên
và các đối tượng mình tôn thờ, sẽ phù hộ cho họ một năm mới nhân khang, vật
thịnh, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu. Chính vì vậy, lễ hội được
lưu truyền một cách trực tiếp từ đời này sang đời khác, từ thế hệ này sang thế hệ
khác và đã trở thành một sợi dây vô hình kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương
lai. Mỗi lễ hội đều có một nhân vật cụ thể nào đó được nhân dân địa phương có
lễ hội tôn vinh và thờ tự, chẳng hạn như những hình tượng thiêng liêng, những
vị anh hùng dân tộc, những danh nhân văn hóa và cả những nhân vật truyền
Sinh viên: Đỗ Thị Hồng Nhung – Lớp VHL401
thuyết chi phối cuộc sống nơi trần gian, giúp con người hướng thiện, giữ gìn
cuộc sống hạnh phúc, ấm no.
Trong số những vùng đất giàu tài nguyên trên đất nước Việt Nam, Thanh
Hóa là vùng đất quê hương của nhiều vương triều; là căn cứ địa của nhiều cuộc
khởi nghĩa đánh giặc ngoại xâm giải phóng dân tộc; là mảnh đất sinh ra những
anh hùng, những con người kiệt xuất cho dân tộc như: Bà Triệu, Lê Hoàn, Lê
Lợi, Trịnh Kiểm, Nguyễn Hoàng Với bề dày lịch sử của mình, Thanh Hóa
được mệnh danh là vùng đất “địa linh nhân kiệt”. Không chỉ vậy, nhân dân xứ
Thanh, trải qua lịch sử, đã xây dựng được một bản sắc văn hóa địa phương đáng
ngưỡng mộ và tự hào, điển hình là các lễ hội truyền thống gắn liền với các vị
anh hùng của dân tộc, cũng như các lễ hội văn nghệ dân gian của con người, của
mảnh đất nơi đây.
Lễ hội cổ truyền xứ Thanh là một di sản văn hóa có từ lâu đời, được duy
trì qua nhiều thế hệ. Ở đó, không chỉ duy trì những vấn đề tín ngưỡng mà còn có
nhiều hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc, như các hình thức vui chơi giải trí
liên quan tới tinh thần thượng võ dân tộc, các hoạt động văn hóa văn nghệ dân
gian, các trò diễn, diễn xướng được trình diễn trong những ngày lễ dâng
hương, những ngày hội làng hay những ngày kỷ niệm tưởng nhớ đến công lao
của các anh hùng dân tộc.
Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, người dân thường mải mê với việc
mưu sinh, với nhiều lo toan thường nhật mà dần dần quên đi những lễ hội truyền
thống, những phong tục tập quán tốt đẹp, vì thế mà nhiều lễ hội dần bị mai một,
lãng quên Vì vậy việc khôi phục lại những lễ hội truyền thống là một trong
những cách làm hữu hiệu nhất để giúp con người hiện nay trở về với quá khứ,
biết quý trọng và phát huy những gì ông cha đã cố công gây dựng, để từ đó tự
thấy mình phải có trách nhiệm bảo tồn và ngày càng phát huy truyền thống tốt
đẹp của ông cha.
Với mong muốn đó, người viết đã chọn đề tài “Khai thác một số lễ hội
tiêu biểu ở Thanh Hóa phục vụ phát triển du lịch”, cho bài khóa luận tốt nghiệp
của mình, nhằm góp một phần công sức nhỏ bé vào việc giới thiệu, bảo tồn và
khai thác những giá trị văn hóa của lễ hội để phát triển du lịch địa phương