Tranh chấp môi trường (Environmental Disputes) là một hiện tượng mang
tính tất yếu và phổ biến. Nó liên quan tới sự khan hiếm cũng như sự phân bố
không đồng đều về các nguồn tài nguyên và các dịch vụ môi trường ngày càng
trở nên hạn hẹp. Thật không khó một chút nào cho những người quan tâm khi
tìm hiểu qua internet các chủ đề về lĩnh vực tranh chấp môi trường hay các cơ
quan, tổ chức tư vấn giải quyết tranh chấp môi trường tại các quốc gia trên thế
giới như: Hội đồng chất lượng môi trường (Council on Environmental Quality –
CEQ), Hoa Kỳ; Viện giải quyết các tranh chấp về môi trường (Institute of
mediate disputes on Environment), Hoa Kỳ; hay Đại học NewSouthWales,
Australia hay Hiệp hội liên kết giải quyết tranh chấp môi trường của Nhật Bản
(The Environmental Dispute Coordination Commission) Điều này càng chứng
tỏ tranh chấp môi trường đang ngày càng trở thành chủ đề nóng hổi thu hút sự
quan tâm, theo dõi của nhiều ngành, cấp trong xã hội. Theo thời báo New York
(New York time) ra ngày thứ 4, ngày 15 tháng 11 năm 2007: Hàng năm, Viện
giải quyết các tranh chấp về môi trường của Hoa Kỳ phải giải quyết bằng các
hình thức đưa ra tòa hàng nghìn vụ tranh chấp về môi trường. Tại Nhật Bản,
theo số liệu của Hiệp hội liên kết giải quyết các tranh chấp môi trường từ ngày
01 tháng 4 năm 2000 đến ngày 31 tháng 3 năm 2001, trên toàn nước Nhật có
83.881 đơn thư khiếu kiện có liên quan tới tranh chấp môi trường được gửi đến
các cấp chính quyền cơ sở. Kể từ khi thành lập năm 1970 đến tháng 3 năm 2001,
Hiệp hội liên kết giải quyết tranh chấp môi trường đã thụ lý 743 vụ tranh chấp
môi trường trong đó có 736 vụ được giải quyết triệt để, không những ở Nhật
Bản, NewYork mà nhiều nước trên thế giới đã thành lập ra các tổ chức hội
đồng để giải quyết vấn đề tranh chấp môi trường góp phần bảo vệ môi trường
sống của mình trong hiện tại và cho thế hệ tương lai.
Tại Việt Nam, từ giữa những năm 1980 trở lại đây, xung đột, tranh chấp
trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đã nảy sinh và có chiều hướng gia tăng trên
phạm vi cả nước. Theo thống kê tình hình vi phạm Pháp luật bảo vệ môi trường
dựa trên kết quả thanh tra môi trường của nước ta qua các năm như sau:
– Giai đoạn 1996-2000: Thanh tra Cục Môi trường và Thanh tra các Sở
khoa học, Công nghệ và Môi trường (trước đây) đã tiến hành thanh tra được
31.100 lượt cơ sở. Qua thanh tra đã phát hiện và xử lí hành chính đối với 9.387
cơ sở có hành vi vi phạm Luật bảo vệ Môi trường, trong đó phạt cảnh cáo 4.151
cơ sở, phạt tiền 5.236 cơ sở với tổng số tiền phạt thu nộp ngân sách Nhà nước là
4.579,5 triệu đồng.