PHẦN I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN DOANH THU VÀ NỢ PHẢI THU I. BẢN CHẤT CỦA CHU TRÌNH DOANH THU VÀ NỢ PHẢI THU: Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, bán hàng là khâu cuối cùng, thông qua bán hàng giá trị và giá trị sử dụng của thành phẩm, hàng hoá được thực hiện, vốn của doanh nghiệp được chuyển từ hình thái hiện vật sang hình thái giá trị. Do đó, doanh nghiệp thu hồi được vốn bỏ ra, bù đắp chi phí và có nguồn tích luỹ để sản xuất kinh doanh. Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nhiệp thu hồi đựoc trong kỳ. Nói cách khác doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được từ hoạt động bán sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra hay bán hàng hoá doanh nghiệp đã mua vào, nhằm bù đắp chi phí và tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp. Hoạt động bán hàng có ảnh huởng rất lớn đến sự tồn tại và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Các khoản nợ phải thu là các khoản nợ của khách hàng về tiền bán sản phẩm, hàng hoá, cung cấp lao vụ dịch vụ…theo phương thức bán chịu hoặc theo phương thức nhận tiền trước. 1 . Chức năng cơ bản của chu trình Doanh thu và Nợ phải thu Chu trình doanh thu là quá trình chuyển quyền sở hữu của hàng hoá thông qua quá trình trao đổi hàng – tiền. Chu trình này là một quá trình có mục đích, song phương thức thực hiện rất đa dạng. Việc nắm vững các chức năng cơ bản của chu trình này giúp cho KTV hiểu biết và nghiên cứu quá trình kiểm soát nội bộ và thiết lập các thử nghiệm cơ bản đối với các khoản mục liên quan. Các chức năng cơ bản của chu trình này: Xử lý các đơn đặt hàng của khách hàng: Yêu cầu về hàng hóa là điểm khởi đầu của chu trình, nó có thể là các phiếu yêu cầu mua hàng, đơn đặt hàng, hợp đồng mua bán hàng hoá. Khi nhận được các đơn đặt hàng nhân viên tiến hành kiểm tra tính hợp lý của các đơn đặt hàng về chủng loại hàng hoá, số lượng và địa chỉ của người mua Xét duyệt bán chịu: Sau khi xử lý các đơn đặt hàng, nhân viên có thẩm quyền kiểm tra phương thức thanh toán của khách hàng. Quyết định về phương thức thanh toán được thể hiện trên hợp đồng kinh tế như một điều kiện được thoả thuận trong quan hệ mua bán giữa hai bên. Việc xét duyệt phương thức thanh toán có thể được tính dựa trên lợi ích của hai bên theo hướng khuyến khích người mua trả tiền nhanh qua tỷ lệ giảm giá khác nhau theo thời hạn thanh toán. Nếu doanh nghiệp bỏ qua chức năng này thì khả năng doanh nghiệp không thu hồi được các khoản phải thu khi khách hàng lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán. Vận chuyển hàng hoá: Sau khi chấp nhận phương thức thanh toán, doanh nghiệp tiến hành vận chuyển hàng hoá. Chứng từ vận chuyển là hoá đơn vận chuyển hoặc vận đơn được lập khi vận chuyển. Cơ quan thuế quy định “Các doanh nghiệp khi vận chuyển hàng hoá phải có hoá đơn bán hàng” do đó các doanh nghiệp phải lập hoá đơn bán hàng kèm theo vận đơn, hoá đơn bán hàng kiêm chức năng vận đơn. Gửi hoá đơn và ghi rõ các nghiệp vụ: Việc gửi hoá đơn bán hàng cho người mua là một phương tiện, qua đó người mua có thể biết được những thông tin về số tiền đã thanh toán hay số tiền còn nợ, do đó việc lập hoá đơn bán hàng phải chính xác và đúng lúc. Việc gửi hoá đơn bán hàng là đảm bảo tất cả hàng hoá gửi đi đều được tính tiền, việc tính đúng số tiền trên hoá đơn phụ thuộc vào việc tính số lượng hàng gửi với giá được phê chuẩn. Giá được phê chuẩn bao gồm chi phí vận chuyển, bảo hiểm về hàng hoá và phương thức thanh toán. Quá trình ghi sổ nhật ký bán hàng và sổ cái phụ các khoản phải thu là một phần quan trọng của quá trình kiểm toán, sai số ở bất kỳ phần nào của quá trình ghi sổ kế toán cũng có thể gây ra những sai số đáng kể trên báo cáo tài chính. hàng.