CHƯƠNG I NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ BÁN HÀNG VÀ CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI. I – KHÁI NIỆM VỀ CHI PHÍ BÁN HÀNG VÀ CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP. Xã hội tồn tại được là nhờ vào quá trình tái sản xuất quá trình này không ngừng đổi mới do tính tất yếu và do nhu cầu xã hội ngày càng tăng. Sản phẩm tạo ra trong quá trình sản xuất muốn chuyển sang lĩnh vực tiêu dùng phục vụ cho nhu cầu của con người thì phải qua quá trình lưu thông hàng hoá. Hoạt động của doanh nghiệp thương mại là hoạt động ở khâu lưu thông hàng hoá. Một khâu quan trọng của quá trình tái sản xuất xã hội. Trong nền kinh tế thị trường đòi hỏi tất cả các ngành kinh tế nói chung và ngành thương mại nói riêng phải năng động sáng tạo, không ngừng nâng cao hiệu quả kinh doanh của mình. Làm thế nào để đạt hiệu quả cao trong kinh doanh luôn là vấn đề đặt ra cho mỗi doanh nghiệp cả về mặt lý luận và mặt thực tiễn. Không một doanh nghiệp nào muốn mình tồn tại trong thua lỗ để rồi phá sản. Phấn đấu không ngừng, nâng cao hiệu quả kinh doanh là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu trong kinh doanh hiện nay. Trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp thương mại tất yếu phải phát sinh các loại chi phí, chúng rất đa dạng và phức tạp, ảnh hưởng không nhỏ tới sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1. Chi phí bán hàng: Là chi phí biẻu biện bằng tiền của toàn bộ hao phí lao động sống và lao động vật hoá liên quan trực tiếp đến khâu bảo quản tiêu thụ hàng hoá, thành phẩm, lao vụ, dịch vụ mà doanh nghiệp phải chi ra trong một thời kỳ nhất định. Chi phí bán hàng được bù đắp bởi doanh thu trong kỳ và là một bộ phận chi phí quan trọng trong chi phí kinh doanh của doanh nghiệp. 2. Chi phí quản lý doanh nghiệp: Là chi phí biểu hiện bằng tiền của các hao phí lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp bỏ ra để thực hiện công tác quản lý bao gồm: Quản lý kinh doanh, quản lý hành chính và quản lý khác. Xét về mặt bản chất, đó là những chi phí phục vụ gián tiếp cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Nó đảm bảo cho quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được tiến hành một cách bình thường. Đây là những chi phí tương đối ổn định. II- PHÂN LOẠI CHI PHÍ BÁN HÀNG VÀ CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP: 1.Phân loại theo bản chất nội dung kinh tế, bao gồm các yếu tố: 1.1- Chi phí khấu hao tài sản cố định: Các tài sản cố định sử dụng cho mục đích sản xuất kinh doanh tất nhiên phải bị hao mòn và sau một thời gian sẽ hết khả năng sử dụng. Khấu hao là sự chuyển dần giá trị hao mòn của tài sản cố định vào chi phí bán hàng và chi phí quản lý. Khấu hao đ¬ược biểu hiện bằng giá trị tiền tệ và sẽ thu hồi ¬được trong doanh thu bán hàng hoá, sản phẩm dịch vụ. 1.2- Chi phí vật liệu (chi phí chọn lọc, bảo quản, đóng gói bao bì):Là những khoản chi phí chi ra để giữ gìn phẩm chất hàng hoá trong quá trình dự trữ, những chi phí cải tiến kỹ thuật bảo quản hàng hoá, những khoản chi phí phục vụ cho việc phân loại, chọn lọc, đóng gói hàng hoá để đảm bảo chất l¬ượng hàng hoá bán ra cũng đ¬ược tính vào chi phí này. 1.3- Chi phí nhân công: Bao gồm các khoản tiền l¬ương, tiền công và các khoản phụ cấp cho cán bộ công nhân viên, các khoản trích quỹ BHXH, BHYT, KPCĐ … theo tỷ lệ qui định với số tiền l-ương phát sinh. 1.4- Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là những chi phí về tiền điện, tiền n¬ước, tiền điện thoại, tiền điện báo, thuê ngoài sửa chữa tài sản cố định thuộc văn phòng doanh nghiệp. 1.5- Chi phí bằng tiền khác: Là những chi phí cần thiết khác cho hoạt động kinh doanh và hoạt động quản lý nh¬ư: Chi phí sổ sách quản lý, chứng từ biểu mẫu kế toán, tuyên truyền quảng cáo, chi phí hội nghị tiếp khách, đào tạo cán bộ, lãi vay vốn dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh phải trả. Ý nghĩa của việc phân loại chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp theo bản chất nội dung kinh tế giúp cho doanh nghiệp hiểu đ¬ược tầm quan trọng của mỗi loại chi phí trong quá trình sáng tạo ra giá trị mới của hàng hoá trong l¬ưu thông, từ đó cho thấy có những chi phí cần thiết phải tiết kiệm như¬ng phải trong mức độ hợp lý cho phép. 2.Phân loại theo công dụng kinh tế: Theo cách phân loại này, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp đ¬ươc chia thành các khoản mục sau: 2.1- Chi phí tiền l¬ương: Bao gồm l¬ương chính và các khoản phụ cấp của công nhân viên ở bộ phận bán hàng và bộ phận quản lý doanh nghiệp. 2.2- Chi phí BHXH,BHYT,KPCĐ: Là khoản tiền đ¬ược trích theo tỷ lệ hiện hành trên tổng số tiền l¬ương thực tế mà doanh nghiệp phải chi trả. Theo quy định hiện nay, tỷ lệ này là 19% trên tổng quỹ l¬ương cấp bậc phải chi trả cho ng¬ười lao động (15% cho BHXH; 2% cho BHYT; 2% cho KPCĐ). 2.3- Chi phí trừ dần công cụ, dụng cụ, đồ dùng: Dụng cụ, đồ dùng là những t¬ư liệu có giá trị nhỏ, thời gian sử dụng ngắn không đủ tiêu chuẩn là tài sản cố định nh¬ư cân ở quầy hàng, máy tính, th¬ước đo, Chi phí trừ dần giá trị dụng cụ đồ dùng là trong quá trình bảo quản bán hàng và quản lý doanh nghiệp. Việc phân bổ tính toán giá trị công cụ đồ dùng chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp tuỳ thuộc vào từng loại: – Nếu xuất dùng với số l¬ượng ít, giá trị thấp có thể phân bổ hết 100% giá trị tài sản vào chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Khi bán hàng, nếu có phế liệu thu hồi, bán phế liệu hoặc các khoản trích tr¬ước quá nhiều thì đ¬ược ghi giảm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp . – Nếu xuất nhiều một lần với số l¬ượng nhiều, giá trị cao, cần phải đ¬ưa vào tài khoản chi phí trả tr¬ước và sẽ phân bổ cho hai hoặc nhiều kỳ sản xuất kinh doanh để làm cho chi phí kinh doanh trong kỳ không tăng đột biến, ảnh h¬ưởng quan trọng đến giá thành và kết quả sản xuất kinh doanh. Đối với loại này thì khi đ¬ưa công cụ dụng cụ sử dụng phân bổ chi phí dần.