Trong những năm gần đây, cùng với các nước trong khu vực, Việt Nam ngày càng cố gắng hoà nhập vào thị trường. Thế giới và hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu đã đóng góp một vai trò không thể thiếu được, góp phần vào sự phát triển này. Xuất nhập khẩu là hoạt động mua bán với chức năng tổ chức lưu thông hàng hoá giữa các nước và quốc tế, xuất nhập khẩu không phải là hành trình mua bán hoá đơn lẻ mà cả hệ thống các quan hệ thương mại quốc tế có tổ chức. Do đó phát sinh ra nhiều mối quan hệ phức tạp giữa bên nhập khẩu và bên xuất khẩu, đòi hỏi giữa bên nhập khẩu và bên xuất khẩu phải có những htoả thuận nhất định vè các phương tiện như: phương thức giao hàng, thời hạn giao hàng, phương thức thanh toán, thời hạn thanh toán . Một trong những vấn đề nổi bật nhất trong quan hệ giữa người nhập khẩu và người xuất khẩu là hạch toán các nghiệp vụ thanh toán trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu. Để giải quyết tốt vấn đề này và để nhằm ngày càng hoàn thiện hơn công tác xuất nhập khẩu, từ đó có thể khuyến khích hoặc hạn chế xuất nhập khẩu là một vấn đề khá quan trọng trong nền kinh tế mỗi nước. PHẦN I KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGHIỆP VỤ THANH TOÁN TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH XUẤT NHẬP KHẨU VÀ CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN I. HOẠT ĐỘNG KINH DOANH XUẤT NHẬP KHẨU VÀ VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH XUẤT NHẬP KHẨU ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ . 1. Đặc điểm của hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu Hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu được thừa nhận là hoạt động rất cơ bản của hoạt động kinh tế đối ngoại, là phương tiện thúc đẩy kinh tế phát triển . Hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu là bộ phận của lĩnh vực lưu thông hàng hoá là cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng trên phạm vi toàn quốc. Trong điều kiện kinh tế hàng hoá nhiều thành phần ngày càng phát triển, và các quan hệ hợp tác quốc tế ngày càng mở rộng làm cho hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu ngày càng phát triển. Hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu tạo điều kiện mở rộngt hị trường cho nền sản xuất trong nước, đồng thời bổ sung cho nhu cầu trong nước chưa sản xuất được hoặc đã sản xuất được nhưng chưa đáp ứng đầy đủ chu cầu xã hội, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật mới được thường xuyên và nghề và mọi địa phương trong xã hội. Hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu còn góp phần đưa tới sự xoá bỏ nhanh chóng các chủ thể kinh doanh các sản phẩm lạc hậu không thể chấp nhận được, góp phần hoàn thiện cơ chế xuất nhập khẩu của Nhà nước và địa phương thông qua các đòi hỏi hợp lý các chủ thể tham gia. Đối tượng của hoạt động xuất nhập khẩu là những mặt hàng thuộc thế mạnh của nền sản xuất trong nước như nguyên liệu, lâm sản, hải sản, khoáng sản, hàng cơ chế, hàng gia công xuất khẩu. Đối tượng của hoạt động nhập khẩu chủ yếu là vật tư, máy móc, trang thiết bị phục vụ sản xuất. Ngoài ra còn có hàng tiêu dùng thiết yếu phục vụ cho nhu cầu trong nước. Hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu hành hoá có những đặc điểm sau: + Quá trình lưu chuyển hàng hoá xuất nhập khẩu trải qua hai giai đoạn mua và hai giai đoạn bán hàng: giai đoạn mua và bán hàng xuất khẩu, giai đoạn mua và bán hàng nhập khẩu. Vì vậy, thời gian giao lưu chuyển hàng hoá dài hơn thời gian lưu chuyển hàng hoá nội thương. + Hàng hoá xuất nhập khẩu có thể tiến hành theo phương trực tiếp hoặc uỷ thác. Xuất nhập khẩu thực tiếp là phương thức mà trong đó các đơn vị xuất khẩu trực tiếp giao dịch đàm phán, ký kết hợp đồng xuất nhập khẩu hàng hoá. (hoặc giấy phép nhập khẩu ) hàng hoá tiến hành uỷ thác cho các đơn vị khác có chức năng xuất, nhập khẩu tiến hành xuất, nhập khẩu hộ hàng hoá của mình và phải trả cho các đơn vị này một khoản tiền thù lao gọi là hoa hồng uỷ thác. + Việc giao, nhận hàng và thanh toán tiền hàng xuất nhập khẩu phụ thuộc vào những điều khoản ký kết trong hợp đồng và phù hợp với các điều kiện thanh toán quốc tế trong ngoại thương (như điều kiện về tiền tệ, điều kiện về địa điểm, điều kiện về thời gian và điều kiện về phương thức thanh toán). + Việc giao nhận hàng hoá giữa người nhập khẩu và người xuất khẩu có thể tiến hành trực tiếp hoặc thông qua một đơn vị trung gian (đơn vị vận tải) và theo địa điểm quy định trong hợp đồng. Trường hợp xuất, nhập khẩu theo điều kiện FOB, CIF thì quá trình giao nhận hàng được coi là hoàn tất khi bên mua nhận được bằng chứng của việc giao hàng, đó là chứng từ vận tải. 2. Vai trò của hoạt động kinh doanh xuất khẩu đối với sự phát triển kinh tế : a. Hoạt động kinh doanh xuất khẩu tạo nguồn vốn để phuch vụ công nghiệp hoá đất nước : – Công nghiệp hoá đất nước trong một thời gian ngắn đòi hỏi phải có số vốn lớn để nhập khẩu máy móc thiết bị, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến. – Nguồn vốn để nhập khẩu có thể được hình thành từ các nguồn thu hút như: + Đầu tư nước ngoài . + Vay nợ, viện trợ. + Thu từ hoạt động du lịch, dịch vụ thu ngoại tệ . – Các nguồn đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ, tuy rất quan trọng nhưng rồi cũng phải trả bằng cách này hay cách khác. Nguồn vốn rất quan trọng để nhập khẩu, công nghiệp hoá đất nước là xuất khẩu, xuất khẩu quyết định quy mô và tốc độ tăng của nhập khẩu. b. Xuất, nhập khẩu góp phần vào việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển . – Xuất, nhập khẩu tạo điều kiện cho các ngành khác có cơ hội phát triển thuân lợi. Chẳng hạn như khi phát triển ngành dệt xuất khẩu sẽ tạo cơ hội đầy đủ cho việc phát triển ngành sản xuất nguyên liệu như bông hay nhuộm,. – Xuất, nhập khẩu tạo khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần cho sản xuất phát triển ổn định. – Xuất, nhập khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào cho sản xuất, nâng cao năng lực sản xuất trong nước. – Xuất, nhập khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế, kỹ thuật nhằm cải tạo và nâng cao năng lực sản xuất trong nước. Điều này cho thấy xuất nhập khẩu là phương tiện quan trọng tạo ra vốn và kỹ thuật, công nghệ từ bên ngoài vào Việt Nam, nhằm hiện đại hoá nền kinh tế đất nước, tạo ra một năng lực sản xuất mới.- Thông qua xuất, nhập khẩu nước ta còn tham gia vào cạnh tranh trên thị trường Thế giới về giá cả, chất lượng. Cuộc cạnh tranh này đòi hỏi chúng ta phải tổ chức lại sản xuất, hình thành cơ câud tổ chức luôn thích nghi với thị trường. – Xuất, khẩu còn đòi hỏi các Doanh nghiệp phải luôn đổi mới và hoàn thiện công việc quản trị sản xuất và kinh doanh. c. Xuất, nhập khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại của nước ta: Chúng ta thấy rõ xuất, nhập khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại có tác động qua lại phụ thuộc lẫn nhau. Xuất, nhập khẩu là một trong những hoạt động của kinh tế đối ngoại. Có thể nói hoạt động xuất, nhập khẩu có sớm hơn các hoạt động các hoạt động kinh tế đối ngoại khác, tạo điều kiện thúc đẩy các quan hệ này phát triển. Chẳng hạn như: Xuất nhập khẩu thúc đẩy quan hệ tín dụng, đầu tư, mở rộng vận tải quốc tế. Mặt khác chính các quan hệ kinh tế đối ngoại trên lại tạo điều kiện , tiền đề cho việc mở rộng xuất nhập khẩu. d. Xuất, nhập khẩu có tác động tích cực đến giải quyết công ăn việc làm và cải thiện đời sống nhân dân: – Tác động của xuất, nhập khẩu đến đời sống bao gồm rất nhiều mặt. Trước hết hoạt động xuất nhập khẩu là nơi thu hút hàng triệu lao động vào làm việc và có thu nhập không thấp. – Xuất nhập khẩu phục vụ và đáp ứng ngày một phong phú nhu cầu tiêu dùng của nhân dân.