Với 3260 km bờ biển trải dài từ Bắc vào Nam, vùng thềm lục địa thuộc chủ quyền rộng gấp 3 lần diện tích đất liền, nhiều vịnh kín, sông có độ sâu lớn, vị trí địa lý gần với các tuyến hàng hải quốc tế, nên Việt Nam có tiềm năng rất lớn trong việc phát triển kinh tế biển.Hiện tại, vận tải biển vẫn là ngành chủ đạo, chiếm ưu thế tuyệt đối (80% khối lượng) trong việc trao đổi thương mại giữa các quốc gia và có mức tăng trưởng bình quân năm là 8-9%. Các cảng biển có khối lượng thông qua lớn nhất đều nằm trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tiềm năng là vậy nhưng việc có được định hướng và có giải pháp tổng thể ra sao để phát huy hết được tiềm năng này là điều không đơn giản. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta là phát triển kinh tế biển, quay mặt ra biển. Phát triển cơ sở hạ tầng biển trong đó phát triển hệ thống cảng biển phải được ưu tiên giải quyết, phải đi trước một bước để phục vụ cho ổn định chính trị, phát triển kinh tế xã hội của địa phương, của vùng cũng như cả nước. Hiện nay Việt Nam đã có quy hoạch tổng thể hệ thống cảng biển đến năm 2020 và được mở rộng, bổ sung tầm nhìn đến năm 2030 tuy nhiên trên thực tế vẫn tồn tại nhiều bất cập. Tình trạng “vừa thừa vừa thiểu” trong hệ thống cảng biển, cứ địa phương nào có biển là xây cảng mà không tính đến hiệu quả kinh tế xã hội hay như việc đầu tư dàn trải, nhiều cảng nhỏ mà không có được cảng nước sâu, cảng có quy mô quốc tế đang làm mất dần đi lợi thế về biển mà chúng ta đang có.