1.1. Bối cảnh, lý do chọn đề tài Trong dạy học lịch sử, ngoài việc giúp cho học sinh nắm được kiến thức cơ bản, giáo dục tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, giáo viên còn phải giúp cho học sinh phát triển năng lực nhận thức. Theo Giáo trình phương pháp dạy học lịch sử, hệ thống bài tập nhận thức là điều kiện cần thiết để phát triển tư duy học sinh trong học tập lịch sử. Tuy nhiên, theo nhận định của một số nhà nghiên cứu: “bài tập nhận thức hiện còn mới mẻ đối với việc học lịch sử ở nước ta”, “chúng ta chưa có quan niệm đầy đủ về sự cần thiết của hệ thống bài tập nhận thức trong học lịch sử, (thậm chí có người cho rằng học tập lịch sử không cần bài tập”[3, tr.115-116]. Đây chính là lý do mà tôi quan tâm đến việc “Xây dựng và sử dụng bài tập nhận thức trong dạy học lịch sử”. 1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Do thực tế được phân công lớp dạy và điều kiện thời gian, nên phạm vi nghiên cứu chỉ dừng lại ở giới hạn nghiên cứu quan niệm về bài tập nhận thức, cách xây dựng bài tập, thử xây dựng một số bài tập và áp dụng vào thực nghiệm trên đối tượng học sinh khối10. 1.3. Mục đích nghiên cứu Qua nghiên cứu vấn đề này, bản thân mong muốn tìm cách áp dụng lý luận về bài tập nhận thức vào thực tiễn dạy học, nghiên cứu hiệu quả, khả năng ứng dụng vào dạy học lịch sử. Trình bày lại quá trình và kết quả nghiên cứu, tôi cũng rất mong được quý đồng nghiệp trao đổi, góp ý nhằm tìm ra cách thức xây dựng và sử dụng bài tập nhận thức trong dạy học lịch sử một cách có hiệu quả nhất. 1.4. Nhiệm vụ, phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu đề tài này, tôi đã thực hiện các nhiệm vụ, các bước nghiên cứu như sau: Trước hết, tôi nghiên cứu quan niệm về bài tập nhận thức, làm cơ sở cho việc vạch ra cách thức xây dựng và sử dụng bài tập. Bước tiếp theo, tôi thực hành nghiên cứu, soạn một số bài tập và thực nghiệm sử dụng bài tập nhận thức vào dạy học lịch sử ở một số bài. Qua thực nghiệm, nhìn lại quá trình nghiên cứu đề tài, tôi rút ra một số kinh nghiệm làm cơ sở để tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng vào dạy học sau này. 1.5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu Trong điều kiện việc sử dụng bài tập nhận thức vẫn còn mới mẻ, tôi xin được trình bày kinh nghiệm bước đầu của mình về cách xây dựng và sử dụng bài tập nhận thức trong dạy học lịch sử. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp chân thành của quý thầy cô.