Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội. Bảo hiểm xã hội ra đời khá sớm và được coi là “lưới” đầu tiên trong hệ thống an sinh xã hội, điều tiết hệ thống các chính sách trong hệ thống an sinh xã hội. BHXH là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội ở mỗi nước.
Bảo hiểm Xã hội thành phố Hải Phòng là cơ quan trực thuộc Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam, Bảo hiểm Xã hội thành phố Hải Phòng được thành lập theo Quyết định số 84/QĐ-TCCB ngày 01/08/1995, trên cơ sở thống nhất các tổ chức bảo hiểm xã hội hiện nay thuộc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội và Liên đoàn Lao động của thành phố Hải Phòng để giúp Tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn đã được quy định.
Tính đến hết tháng 10/2008, toàn TP Hải Phòng có khoảng 4.000 doanh nghiệp tham gia đóng BHXH bắt buộc cho 300.000 người lao động. Đây là một nỗ lực lớn lao của các ngành chức năng, của cơ quan BHXH TP Hải Phòng đã tích cực tuyên truyền vận động trong suốt nhiều năm qua, nhất là kể từ khi Bộ luật Lao động, Luật BHXH có hiệu lực. Song, đó vẫn là những con số khiêm tốn. Số doanh nghiệp tham gia BHXH mới chỉ đạt 1/3 và chỉ số ít người trong mỗi doanh nghiệp đó mới được tham gia BHXH. Nhưng theo thống kê sơ bộ, đến thời điểm này vẫn còn ít nhất 12 DN nợ tiền BHXH với tổng số tiền hơn 17 tỷ đồng. Cơ quan BHXH thành phố khẳng định con số này sẽ còn lớn hơn rất nhiều nếu thực hiện tổng kiểm tra rà soát.
Theo báo cáo của Bảo hiểm Xã hội TP. Hải Phòng, tính đến ngày 31/10/2010, trên toàn Thành phố có 652 doanh nghiệp nợ đọng BHXH từ 3 tháng trở lên, với tổng số tiền 150,244 tỷ đồng. Các doanh nghiệp thuộc ngành dệt may, da giày, chế biến, xây dựng, sản xuất thép, đóng tàu, vận tải được xếp vào nhóm “chây lỳ”, với số tiền nợ BHXH lớn, thời gian kéo dài. Như vậy số nợ đọng BHXH ngày càng tăng theo thời gian.
Tính đến thời điểm này, tại TP. Hải Phòng vẫn còn nhiều đơn vị nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) kéo dài với số tiền lên tới hàng chục tỷ đồng, mà khả năng đòi được nợ xem ra không dễ.
Tình trạng trốn tránh trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động đang diễn ra khá phổ biến ở Hải Phòng. Về thực chất, không đóng BHXH bắt buộc đồng nghĩa với bóc lột người lao động. Trong khi đó, cơ quan chức năng vẫn chưa thể thực hiện các biện pháp cưỡng chế, yêu cầu doanh nghiệp nghiêm túc thực thi phần trách nhiệm mang tính bắt buộc này.