Ngày 7/11/2006 đánh dấu một mốc đáng ghi nhớ trong chặng đ-ờng phát triển của kinh tế Việt Nam: Việt Nam đ-ợc công nhận là thành viên của Tổ chức Th-ơng mại Thế giới (WTO) sau 11 năm đàm phán. Điều đó có nghĩa là Việt Nam đã chính thức tham gia sâu rộng hơn vào quá trình toàn cầu hoá (TCH) kinh tế, một cuộc chơi mở ra rất nhiều cơ hội, nh-ng cũng không ít thách thức. Cơ hội mà không biết tận dụng thì cơ hội sẽ biến thành thách thức. Thách thức mà biết cách v-ợt qua thì thách thức sẽ biến thành cơ hội. Vậy làm thế nào để nhận biết đ-ợc các thách thức để tìm cách v-ợt qua và biến chúng thành cơ hội? Để trả lời đ-ợc câu hỏi trên, có thể nghiên cứu một số n-ớc đang phát triển có điều kiện kinh tế t-ơng đối giống Việt Nam để rút ra kinh nghiệm cho riêng Việt Nam. Gia nhập WTO thực chất là tham gia TCH về kinh tế. Là n-ớc đi sau, với thể chế chính trị – kinh tế – xã hội có nhiều điểm t-ơng đồng nh-ng cũng có điểm khác biệt so với một số n-ớc đang phát triển, vì vậy việc tìm hiểu kinh nghiệm của các n-ớc đi tr-ớc là hết sức bổ ích đối với Việt Nam. Trong việc tìm hiểu kinh nghiệm của các n-ớc đi tr-ớc, việc tìm hiểu kinh nghiệm v-ợt qua thách thức của họ là rất cần thiết đối với Việt Nam hiện nay. Bởi vì, có rất nhiều ng-ời cho rằng, gia nhập WTO, tham gia vào TCH kinh tế, Việt Nam sẽ có rất nhiều cơ hội. Tuy nhiên, gia nhập WTO, Việt Nam cũng sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức. Đặc biệt, so với nhiều n-ớc đang phát triển khác, Việt Nam là n-ớc XHCN, nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế phi thị tr-ờng, cho nên thách thức sẽ nhiều hơn khi Việt Nam tham gia vào “sân chơi chung” với bản chất là sân chơi của các n-ớc có nền kinh tế thị tr-ờng. Vì vậy việc nghiên cứu những thách thức của TCH kinh tế đối với các n-ớc đang phát triển, phân tích những kinh nghiệm v-ợt qua các thách thức đó để rút ra bài học cho Việt Nam có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận cũng nh-thực tiễn. Về điều này, Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung -ơng Đảng khoá VIII tại 2 Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã khẳng định: “Nắm bắt cơ hội, v-ợt qua thách thức, phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ mới, đó là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với Đảng và nhân dân ta” [11, tr.67]. Mặt khác, trong bài phát biểu của Thủ t-ớng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, ông cũng đã làm rõ: “gia nhập Tổ chức Th-ơng mại thế giới, hội nhập kinh tế quốc tế vừa có cơ hội lớn vừa phải đối đầu với thách thức không nhỏ. Cơ hội tự nó không biến thành lực l-ợng vật chất trên thị tr-ờng mà tùy thuộc vào khả năng vận dụng cơ hội của chúng ta. Thách thức tuy là sức ép trực tiếp nh-ng tác động của nó đến đâu còn tùy thuộc vào nỗ lực v-ơn lên của chúng ta. Cơ hội và thách thức không phải nhất thành bất biến mà luôn vận động, chuyển hóa và và thách thức đối với ngành này có thể là cơ hội đối với ngành khác phát triển. Tận dụng đ-ợc cơ hội sẽ tạo ra thế và lực mới để v-ợt qua và đẩy lùi thách thức, tạo cơ hội mới lớn hơn. Ng-ợc lại, không tận dụng đ-ợc cơ hội, thách thức sẽ lấn át, cơ hội sẽ mất đi, thách thức sẽ chuyển thành những khó khăn dài rất khó khắc phục.” [36]. Thách thức và cơ hội khi tham gia vào TCH kinh tế luôn luôn gắn bó chặt chẽ với nhau. Tuy nhiên, trong khuôn khổ của một luận án tiến sỹ, tác giả không có tham vọng phân tích các cơ hội mà chỉ lựa chọn những thách thức khi Việt Nam tham gia vào TCH kinh tế để tìm hiểu, phân tích. Vả lại, khi Việt Nam đã gia nhập WTO, cơ hội, bản thân nó cũng dễ đ-ợc nhận biết để tận dụng và khai thác. Còn thách thức, đôi khi ng-ời ta phải tìm hiểu, phải nghiên cứu, thậm chí phải chỉ rõ ra thì mới nhận thấy. Những phân tích trên đây đã thúc đẩy tác giả chọn vấn đề “Thách thức của toàn cầu hoá đối với các n-ớc đang phát triển và bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam” làm đề tài luận án tiến sĩ kinh tế của mình.