Đối với các quốc gia phương Đông thời cổ – trung đại, nhà nước có vai trò hết sức quan trọng. Với quyền lực tập trung theo thể chế quân chủ chuyên chế Trung ương tập quyền, Nhà nước có khả năng tập trung huy động, tổ chức việc xây dựng các công trình công cộng đồng thời với bộ máy cai trị, trấn áp hà khắc, nhà nước chính là công cụ đảm bảo trật tự xã hội. Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, mỗi khi nhà nước còn có vai trò tiến bộ, triệt để thực hiện các chính sách củng cố và phát triển đất nước thì triều đại hưng thịnh, xã hội ổn định. Ngược lại, khi chế độ phong kiến suy đồi, phản động, thi hành những chính sách đi ngược lại quần chúng nhân dân thì đất nước đại loạn, nhân dân đói khổ. Lịch sử trung đại Việt Nam là một minh chứng cụ thể cho quy luật trên. Sau một thời gian dài thịnh trị và ổn định, đến thế kỷ XVIII, chế độ phong kiến Việt Nam rơi vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng. Vua quan ăn chơi xa đọa, tô thuế nặng nề, thiên tai mất mùa thường xuyên, đời sống nhân dân khốn cùng, cực khổ. Sự bùng nổ của khởi nghĩa nông dân trong thế kỷ này là một hệ quả tất yếu phản ánh sự bất lực của giai cấp phong kiến cầm quyền trong việc giải quyết các vấn đề cấp bách của lịch sử.