Cây ngô (Zea mays L.) là một trong ba cây ngũ cốc chính (lúa mì, lúa nước và ngô) được trồng phổ biến rộng, có năng suất cao, có giá trị kinh tế lớn và chiếm một vị trí quan trọng trong cuộc sống của con người. Ngô là nguồn giải quyết lương thực cho nhiều dân tộc trên thế giới, với 21% tổng sản lượng ngô được sử dụng làm lương thực đã nuôi sống 1/3 dân số toàn cầu. Ở một số nước như Mexico, Ấn Độ và một số nước châu Phi khác (đặc biệt là ở các nước kém phát triển) ngô là nguồn dinh dưỡng chính, giúp giải quyết nạn đói thường xuyên đe dọa, nên ngô là cây “báo hiệu của sự ấm no”. Bên cạnh giá trị làm lương thực, ngô còn là nguồn thức ăn gia súc vô cùng quan trọng, 70% chất tinh trong thức ăn tổng hợp cho gia súc, gia cầm là từ ngô. Ở các nước phát triển có nền chăn nuôi công nghiệp đã sử dụng 70 – 90% sản lượng ngô cho chăn nuôi như Hungari 97%, Pháp 90%, Mỹ 89% Cây ngô là thức ăn xanh và ủ chua rất tốt cho chăn nuôi gia súc lớn, đặc biệt là bò sữa. Những năm gần đây ngô còn là cây thực phẩm được ưa chuộng. Ngô rau (ngô bao tử – baby corn) có giá trị kinh tế hàng hoá và giá trị dinh dưỡng rất cao so với các loại rau cao cấp khác. Ngoài ra, ngô còn là nguồn cung cấp nguyên liệu quan trọng cho các nhà máy sản xuất rượu cồn, tinh bột, dầu, glucoza, chất dẻo Giá trị sử dụng rộng rãi của ngô được chứng minh bằng 670 mặt hàng khác nhau của các ngành công nghiệp lương thực – thực phẩm, công nghiệp dược và công nghiệp nhẹ. Hiện nay hoạt động sản xuất Ethanol từ nguyên liệu ngô đang phát triển mạnh và Mỹ là nước đứng đầu trong ngành này. Đất đồi núi (đất dốc) chiếm 3/4 diện tích đất tự nhiên của Việt Nam. Nhìn chung, đây là những loại đất khó khai thác sử dụng và kém hiệu quả, đặc biệt khi đất bị bóc trần khỏi thảm thực vật che phủ. Năm 2003, theo số liệu của Tổng cục thống kê thì đại đa số đất có độ dốc 250 và diện tích đất có rừng đã đạt 12,0 triệu ha (khoảng 36,5%). Tuy nhiên, ở nhiều nơi, do không có đất bằng nên nông dân vẫn phải dựa vào canh tác đất có độ dốc > 150 để kiếm kế sinh nhai. Với độ dốc như vậy cộng với thói quen canh tác lạc hậu lên xói mòn và rửa trôi đất rất mạnh trong quá trình canh tác là điều khó tránh khỏi. Về sản xuất ngô ở miền núi, hiện nay cũng đã có nhiều vấn đề nẩy sinh cần phải nghiên cứu các biện pháp khắc phục kịp thời vì đó là nguồn sống rất quan trọng, đặc biệt là của đồng bào H’mông và các dân tộc sống ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Theo TS. Lê Quốc Doanh (2004)[1]thì ở miền núi phía Bắc Việt nam có tới 62% hộ nông dân có thu nhập từ sản xuất ngô và bình quân cây ngô chiếm tới 15% thu nhập của họ. Trong những năm gần đây, do những thành tựu trong sản xuất ngô lai mà năng suất ngô tăng vọt (từ 2,1 tấn/ha năm 1995 lên 4,0 tấn/ha năm 2008). Cộng với sự ổn định về thị trường, vai trò kinh tế của cây ngô ngày càng trở nên quan trọng hơn. Diện tích trồng ngô của miền núi phía bắc tăng lên đáng kể. Đây là một điều đáng mừng vì thực sự cây ngô đã đóng góp nhiều trong việc cải thiện đời sống nông dân miền núi. Tuy nhiên, một khi tiềm năng năng suất ngô đã đạt đến mức trần thì năng suất thực sẽ giảm. Nguyên nhân là do nông dân chỉ quan tâm sử dụng giống mới và tăng hàm lượng phân hoá học mà không sử dụng phân xanh, phân hữu cơ hoặc tàn dư cây trồng để bảo vệ và nâng cao độ mùn cho đất. ở nhiều nơi do đất trồng ngô bị xói mòn và thoái hoá đến mức giống và phân hoá học không còn phát huy tác dụng. Do hiệu quả kinh tế thấp dẫn đến thua lỗ nên nông dân trồng ngô sẽ chuyển sang trồng sắn và sau đó đất sẽ bị bỏ hoá. Huyện Văn Chấn – Yên Bái là một điển hình của canh tác trên đất dốc ở miền núi phía Bắc. Phần lớn diện tích đất ở đây là đất dốc với tầng đất canh tác dày do cộng đồng người H’mông, người Mường, người Thái sử dụng. Cây trồng trong hệ thống trồng trọt chủ yếu là ngô và lúa nương. Kiểu canh tác ở đây là dọn sạch và đốt trước khi gieo trồng, mặt đất không được che phủ. Vì thế lượng chất hữu cơ bề mặt bị xói mòn và rửa trôi sau những trận mưa là rất lớn. Xuất phát từ yêu cầu sản xuất nông nghiệp bền vững, hiểu được vai trò của việc bảo vệ đất, chống xói mòn giúp cho đất màu mỡ hơn, kiểm soát cỏ dại, giữ nước, tăng năng suất cây trồng, tăng thu nhập cho người dân, chúng tôi đã thực hiện thí nghiệm: “Nghiên cứu sử dụng một số cây che phủ trong canh tác ngô đất dốc ở huyện Văn Chấn tỉnh Yên Bái” nhằm góp phần xây dựng hệ thống canh tác ngô hiệu quả, ổn định và lâu bền hơn.