Các nhà duy vật trước Mác đã có những quan điểm về vật chất nhưng còn hạn chế. Họ đồng nhất vật chất với vật thể có khối lượng, có quảng tính. Thời cổ đại, thuyết Ngũ hành của triết học Trung quốc quan niệm “kim, mộc, thủy, hỏa, thổ” là những tố chất vật chất xây dựng nên thế giới.Ở Hy Lạp, vật chất đầu tiên của thế giới theo quan điểm của Talet là nước, theo Anaximen là không khí , Hêraclit cho rằng đó là lửa, còn Đêmôcrit khẳng định đó là nguyên tử. Các nhà duy vật thế kỉ XVII cho rằng nguyên tử là đơn vị nhỏ nhất không thể chia nhỏ, là những viên gạch đầu tiên xây nên vật chất. Đây là quan niệm siêu hình vì nếu như vậy thì thế giới không phải là vô cùng mà có giới hạn,có khởi đầu từ những nguyên tử đồng nhất, bất biến. Cuối thế kỷ XIX, khoa học kỹ thuật phát triển, các thành tựu khoa học ra đời đã bác bỏ những quan điểm của các nhà duy vật trước Mác: Beccoren phát hiện ra tia phóng xạ (năm 1896), Tômson phát hiện ra điện tử (năm1897), phát hiện ra hạt quác (năm 1964) Trên cơ sở ra đời của các phát minh khoa học đó,Lenin khẳng định: “Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác chụp lại, phản ánh, và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác.” Đây là định nghĩa khoa học nhất, hoàn chỉnh nhất của Lenin. Theo định nghĩa trên, vật chất là pham trù rộng lớn nhất mà nhận thức luận chưa vượt qua được.Do vậy, chúng ta không thể đồng nhất vật chất với vật thể hay một thuộc tính cụ thể, cũng không thể qui về phạm trù rộng lớn hơn. Vật chất không phải là một lực lượng siêu nhiên tồn tại lơ lửng ở đâu đó như CNDTKQ đã quan niệm. Mà vật chất dùng để thực tại khách quan, là cái tồn tại khách quan bên ngoài ý thức và không phụ thuộc vào ý thức, bất kể sự tồn tại ấy con người thức được hay chưa nhận thức được. Vật chất là cái gây nên cảm giác ở con người khi trực tiếp hay gián tiếp tác động lên giác quan con người, được cảm giác chép lại, chụp lại, phản ánh.