Trong 44 năm (1954-1997) làm ngoại giao, trải qua những giai đoạn khác nhau, bản thân chứng kiến và tham gia nhiều sựkiện ngoại giao đáng ghi nhớcủa thời kỳkháng chiến và của thời kỳhậu chiến nhưcuộc đàm phán hoà bình với Mỹ ởParis (1968-1973), đàm phán về bình thường hoá quan hệvới Mỹ(1977 ởParis, 1978 ởNữu-ước), đấu tranh ngoại giao về vấn đềCampuchia và bình thường hoá quan hệvới Trung Quốc, sởdĩtôi chọn quãng thời gian 1975-1991 này đểviết ký ức này vì nó chứa đựng nhiều diễn biến khúc mắc tếnhịvề đối ngoại, nhất là trong quan hệcủa ta với ba nước lớn, dễbịvô tình hay cốý làm “rơi rụng” để cho lịch sử được “tròn trĩnh”; khiến cho việc đánh giá và rút bài học bịsai lệch, và đây cũng là giai đoạn mà mối quan hệcủa ta với các nước lớn có những điều đáng phải băn khoăn suy nghĩ, không những cho hiện tại mà có thểcảcho tương lai. Bối cảnh quốc tếlúc này rất phức tạp, chiến tranh lạnh đã đi vào giai đoạn cuối, cả3 nước lớn Liên Xô, Mỹ, Trung Quốc đều có những chuyển đổi vềchiến lược, từchỗ đối đầu quyết liệt với nhau chuyển sang hoà hoãn tay đôi rồi tay ba. Cục diện chính trịluôn biến đổi ởchâu Á – Thái Bình Dương tác động trực tiếp đến tiểu khu vực Đông Nam Á và nước Việt Nam ta. Khu vực Đông Nam Á lúc này cũng đang trong quá trình chuyển đổi từquan hệ đối đầu sang quan hệ đối thoại giữa hai nhóm nước Đông Dương và ASEAN. Hoàn cảnh này đúng ra (đòi hỏi) Việt Nam phải mạnh dạn sớm đổi mới tưduy về đối ngoại đểcó được một đường lối phù hợp với thực tiễn khách quan nhằm thoát ra khỏi thếcô lập, hoà nhập được với đà phát triển chung của khu vực và thếgiới. Nhưng không ! Tưduy chính trịsơcứng đã giam giữnước ta trong cảnh khó khăn một thời gian dài. Chính vì thế, ngoại giao quãng thời gian này đã đểlại trong tôi nhiều băn khoăn suy nghĩvềcái đúng, cái sai cái nên làm và cái không nên làm. Tôi nghĩ rằng nếu nghiên cứu một cách trung thực và có trách nhiệm những sựkiện của giai đoạn lịch sửnày thì từ đây có thểrút ra những bài học bổích và đích đáng cho ngoại giao ta hiện tại và tương lai với mục đích tối cao là đảm bảo được lợi ích của dân tộc trong mọi trường hợp. Vì vậy tài liệu này tôi viết làm 2 phần: Hồi ứcvà Suy nghĩ. Phần Hồi ứccốgắng ghi lại một cách khách quan và trung thực diễn biễn của các sựkiện trong thời gian 1975-1991 trên cơsở những tưliệu và nhật ký công tác còn lưu giữ được. Còn phần Suy nghĩdành cho những ý nghĩcủa riêng tôi, những điều trăn trởcủa tôi khi nghiền ngẫm lại