Thừa kế với ý nghĩa là một phạm trù kinh tế có mầm mống và xuất hiện ngay trong thời kì sơ khai của xã hội loài người. Quan hệ thừa kế là một quan hệ pháp luật, xuất hiện đồng thời với quan hệ sở hữu và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội. Thừa kế ra đời với tư cách là một chế định pháp luật dân sự, là tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh mối quan hệ thừa kế gồm việc chuyển dịch tài sản của người chết cho người khác theo một trình tự nhất định đồng thời quy định phạm vi quyền, nghĩa vụ và phương thức bảo vệ các quyền và nghĩa vụ của người thừa kế.
Pháp luật thừa kế Việt Nam cũng như pháp luật thừa kế của các nước khác trên thế giới quy định hai hình thức thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Thừa kế theo di chúc là chia di sản cho người thừa kế theo sự định đoạt trong di chúc của người có di sản lập di chúc và người thừa kế là bất kì ai. Tuy nhiên trong thực tế, không phải bất cứ ai có di sản cũng lập di chúc và nhiều khi di chúc để lại cũng không hợp pháp dẫn đến sự tranh chấp của những người thừa kế. Chính vì thế cần hình thức phân chia di sản thứ hai là thừa kế theo pháp luật. Thừa kế theo pháp luật không phụ thuộc vào ý chí của người để lại di sản mà là hình thức thừa kế do pháp luật quy định. Việc phân chia di sản theo ý chí của nhà nước nhằm đảm bảo sự công bằng và minh bạch. Những người được hưởng thừa kế theo quy định của pháp luật không phụ thuộc vào mức độ năng lực hành vi. Mọi người bình đẳng trong việc hưởng di sản thừa kế của người chết, thực hiện nghĩa vụ mà người chết chưa thực hiện trong phạm vi di sản nhận. Để phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật thì phải thuộc một trong những trường hợp sau :
– Người chết không để lại di chúc hoặc có di chúc nhưng di chúc không hợp pháp. Di chúc không hợp pháp là di chúc vi phạm một trong các điều kiện có hiệu lực của di chúc như: di chúc được lập ra khi người để lại di sản không còn minh mẫn hoặc không có sự tự nguyện, người thừa kế theo di chúc là không có thực hoặc không xác định được, di chúc có nội dung chống lại lợi ích của người khác hoặc xâm phạm đến chủ quyền quốc gia
– Người thừa kế di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, cơ quan tổ chức được hưởng thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế. Phần di sản liên quan đến phần di chúc vô hiệu sẽ được chia theo pháp luật.
– Những người được chỉ định làm người thừa kế mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối quyền nhận di sản. Di sản liên quan đến phần di chúc vô hiệu được chia theo pháp luật.
– Phần di sản không được định đoạt trong di chúc cũng được chia thừa kế theo pháp luật.