Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua tháng 6/2006 và có hiệu lực thi hành vào 01/1/2007. Luật Trợ giúp pháp lý là một bước tiến dài của công tác lập pháp khi đúc kết kinh nghiệm của việc thực hiện một quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách trợ giúp pháp lý (TGPL), một lĩnh vực hoạt động pháp luật tương đối mới mẻ được thể chế ổn định trong văn bản có hiệu lực cao. Luật này còn là tuyên ngôn nhân quyền của Nhà nước Việt Nam về vấn đề công lý khi khẳng định quyền được TGPL của người nghèo và các nhóm dân cư thiệt thòi, dễ bị tổn thương được Nhà nước có trách nhiệm bảo đảm để họ có quyền bình đẳng tiếp cận dịch vụ pháp lý có chất lượng như các công dân khác. Việc giám sát thực hiện Luật này có vị trí rất quan trọng vì thông qua số vụ việc và lĩnh vực pháp luật người dân thường có vướng mắc, cơ quan lập pháp có cơ sở để xem lại các quy định pháp luật hiện hành ở các lĩnh vực này, cơ quan quản lý cũng có căn cứ để xem lại đội ngũ công chức đang có trách nhiệm giải quyết việc của dân, không để “cái sảy nảy cái ung”. Ở nhiều quốc gia khác (Anh, Úc, Mỹ.), việc giám sát và theo dõi vụ việc TGPL đã giúp hình thành nhiều chính sách sát thực tế, phục vụ tốt cho người dân và loại bỏ được các công chức lộng quyền, vi phạm pháp luật và quy chế công vụ. Giám sát về thực hiện Luật này có thể được xem xét từ nhiều góc độ như: theo thẩm quyền của các chủ thể có trách nhiệm tổ chức thực hiện Luật; việc hình thành các tổ chức thực hiện TGPL và các tổ chức này có tuân thủ luật hay không; việc các đối tượng thuộc diện có được bảo đảm nhận dịch vụ dễ dàng và đúng đắn; nhu cầu TGPL của người dân tăng hay giảm, tập trung nhiều ở lĩnh vực pháp luật nào (ví dụ, nếu số lượng lớn vụ việc tập trung ở lĩnh vực đất đai thì phải xem lại các quy định và chính sách, xem lại đội ngũ cán bộ có thẩm quyền và trực tiếp giải quyết vấn đề đất đai.); người thực hiện TGPL có được hình thành và đáp ứng yêu cầu của người dân hay chưa; chất lượng dịch vụ TGPL so với chất lượng dịch vụ ngoài thị trường tự do như thế nào. Trong phạm vi nghiên cứu các cách tiếp cận để giám sát thi hành luật, chúng tôi thấy, nếu tập trung việc giám sát đầu ra và cũng là mục tiêu mà Luật này hướng tới là xem các vụ việc trợ giúp đã được thực hiện có đạt chất lượng hay không, để từ đó nhìn nhận lại toàn bộ đầu vào là thể chế, cán bộ, quy trình thực hiện, các điều kiện bảo đảm v.v., sẽ rút ngắn được nhiều khâu đoạn và tập trung, không bị dàn trải. Đồng thời, qua đó còn có cơ sở để đánh giá tính hiệu quả và tính thực tiễn của Luật này. Việc giám sát chất lượng vụ việc TGPL ở một phạm vi nhất định cho phép có được những hiểu biết sâu và rộng hơn về thực trạng đời sống pháp luật (vấn đề gì dân có nhiều vướng mắc nhất? Ở lĩnh vực nào cán bộ hay có sai sót nhất? Văn bản nào còn nhiều điểm dễ bị lợi dụng làm trái?.); quan điểm, sự tuân thủ và nhận thức của người dân về pháp luật; quan điểm và thực trạng vận dụng pháp luật để giải quyết vụ việc của dân; tính thực tiễn và những khiếm khuyết của pháp luật cũng như các quy định của pháp luật đang tác động đến đời sống của nhân dân ở mức độ nào.?