Theo quan niệm cổ điển về ngân sách, thể chế ngân sách trong mỗi quốc gia được thiết lập và vận hành theo bốn nguyên tắc cơ bản :
– Nguyên tắc ngân sách nhất niên;
– Nguyên tắc ngân sách đơn nhất;
– Nguyên tắc ngân sách toàn diện;
– Nguyên tắc ngân sách thăng bằng.
Ngày nay, hầu hết các nguyên tắc này vẫn được giới khoa học gia đương thời thừa nhận như một quan điểm khoa học có tính lịch sử bà đi xa hơn, họ còn luôn tìm cách củng cố, phát triển và đổi mới chúng để cho phù hợp với bối cảnh của nền tài chính công hiện đại.
Tại Việt Nam, bốn nguyên tắc trên cũng được thừa nhận và được thể hiện trong Luật Ngân sách Nhà nước năm 1996, 2002. Nhưng cũng như các nước khác trên thế giới, những biến động và thay đổi của nền kinh tế, xã hội, đã gây ra những thay đổi trong nội dung các nguyên tắc này, kéo theo các ngoại lệ áp dụng. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ đề cập đến những trường hợp phá vỡ nguyên tắc ngân sách nhà nước theo Luật Ngân sách nhà nước và nêu ra sự cần thiết, giới hạn của các trường hợp đó.