Trong bộ máy Nhà nước ta, Hội đồng nhân dân (HĐND) là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, do nhân dân địa phương bầu ra, đại diện cho nhân dân địa phương trong việc thực thi quyền lực Nhà nước ở địa phương. Với tính chất đó, HĐND nước ta có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo quyền lực nhân dân, phát huy dân chủ, đảm bảo hiệu lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước. Vì vậy, nâng cao năng lực hoạt động của HĐND các cấp là một trong những nhiệm vụ rất cơ bản của quá trình xây dựng và hoàn thiện bộ máy Nhà nước nói riêng, của sự nghiệp đổi mới đất nước ta hiện nay nói chung. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã khẳng định:
Nâng cao chất lượng của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân, bảo đảm quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương trong phạm vi được phân cấp. Phát huy vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân. Tổ chức hợp lý chính quyền địa phương, phân định lại thẩm quyền đối với chính quyền ở nông thôn, đô thị, hải đảo [19, tr.127].
Triển khai tinh thần đó, Nghị quyết Trung ương 5, khoá X đã đề xướng chủ trương thực hiện thí điểm không tổ chức Hội đồmg nhân dân huyện, quận, phường. Qua thí điểm, sẽ tổng kết, đánh giá và xem xét thực hiện chính thức chủ trương này, cùng với việc xem xét sửa đổi, bổ sung Hiến pháp. Ngày 14/11/2008 Quốc hội khoá XII đã thông qua 02 nghị quyết liên quan đến yêu cầu củng cố và tăng cường hiệu quả hoạt động của HĐND như: Nghị quyết số 25/2008/QH 12 ngày 14/11/2008 về việc kéo dài nhiệm kỳ hoạt động 2004-2009 của HĐND các cấp. Tại điều 1 của nghị quyết quy định kéo dài nhiệm kỳ hoạt động 2004-2009 của HĐND và Uỷ ban nhân dân (UBND) các cấp cho đến kỳ họp thứ nhất của HĐND các cấp khoá sau vào năm 2011 và Nghị quyết số 26/2008/QH 12 ngày 14/11/2008 về thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường. Đó chính là những động thái mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước nhằm hiện thực hoá các quan điểm tổ chức và hoàn thiện chính quyền địa phương. Những động thái này vừa là tiền đề chính trị quan trọng, vừa dự báo trước những thành công của quá trình đổi mới.
Đổi mới tổ chức và hoạt động của HĐND các cấp có thể được triển khai từ nhiều khâu, với nhiều cấp độ. Một trong những hướng của sự đổi mới chính là yêu cầu không ngừng nâng cao chất lượng của đại biểu HĐND mà trước hết là ở cấp cơ sở – cấp xã. Cơ sở lý giải cho yêu cầu này xuất phát từ vai trò đặc biệt quan trọng của đội ngũ đại biểu HĐND cấp cơ sở là cấp gần dân nhất, là cấp mà mỗi động thái của đại biểu HĐND đều tác động trực tiếp tới người dân, đều có khả năng gây ra những hệ quả hoặc tích cực hoặc tiêu cực tới thái độ và lòng tin của nhân dân vào chế độ xã hội, chế độ nhà nước.
Nhu cầu nâng cao chất lượng của đại biểu HĐND cấp xã lại càng trở nên cấp bách nếu đặt trong bối cảnh thực trạng chất lượng của đại biểu HĐND xã trên phạm vi cả nước nói chung, ở từng địa bàn cụ thể nói riêng. Có thể lấy địa bàn huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên là một ví dụ điển hình. Thực tế trong những năm qua chất lượng của đại biểu HĐND cấp xã ở huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ như các đại biểu HĐND đã được nâng cao về trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức, đặc biệt là về kỹ năng công tác trong hoạt động đại biểu. Tuy nhiên, bên cạnh đó, hoạt động của đại biểu HĐND cấp xã ở huyện Kim Động vẫn còn bộc lộ nhiều yếu kém như chưa thực hiện hết chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền theo luật định, vai trò đại diện nhân dân của từng đại biểu còn hạn chế. Do vậy, nâng cao chất lượng đại biểu HĐND cấp xã trên địa bàn này là một yêu cầu cần thiết.
Trong bối cảnh đó, hoạt động nghiên cứu lại chưa được triển khai đúng mức khiến cho nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về chất lượng hoạt động của đại biểu HĐND cấp xã còn bị bỏ ngỏ. Đề tài luận văn“Chất lượng đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên” được lựa chọn chính là nhằm góp phần khắc phục khoảng trống trong hoạt động nghiên cứu, góp thêm căn cứ để xây dựng các luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng của đại biểu HĐND cấp xã ở nước ta hiện nay.